Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 1. Göttingen, 1822.

Bild:
<< vorherige Seite
II. altn. subst. starkes neutrum. erste decl.
Starkes neutrum. erste declination.

beispiel: ordhpl. ordh2) föt
ordh-sordh-afat-a
ordh-iordh-umföt-um
ordhordhföt

1) einfache wörter: ax (spica) bak (tergum) bal (rogus)
band (vinculum) barn (insans) bladh (folium) bordh
(mensa) fang (captura) fat (vas) fiall (mons) glas (vitrum)
gler (idem) gras (gramen) gull (aurum) haf (mare) hals
(collum) hof (aula) holt (aspretum) hroß (equus) iodh
(proles) lamb (agnus) lidh (auxilium) lin (linum) mal
(tempus) man (mancipium) ordh (verbum) rak (foennm
madidum) ran (rapina) raum (spatium) sax (culter) skap
(animus) skip (navis) streidh (certamen) tal (loquela) tal
(dolus) tiald (tentorium) taun (viridarium) vaf (trama)
vax (cera) veig (caedes) vigg (equus) v. gloss. edd. saem. II.
vein (vinum) thak (tectum) theing (judicium) und viele an-
dere. -- 2) bildungen mit -al, -l: odhal (praedium) hagl
(grando) tagl (cauda equina) etc. -- 3) mit -n -iu: magn
oder megin (robur) nafn (nomen) ragn (imprecatio) regin
(numen) vatn (aqua) etc. -- 4) mit -ar, -r: sumar (ae-
stas) fodhr (pabulum) setr (sedes) silfr (argent.) etc. -- 5)
mit -dh:hoefudh (caput) heradh (tribus).

Anmerkungen: 1) alle mit wurzelhaftem kurzen a
lanten im nom. acc. und dat. pl. in ö um, welches einen
früheren nom. acc. pl. auf -u beweist: öxu, böku, bör-
nu etc. statt des heutigen öx, bök, börn; folglich laute-
ten auch hof, veig etc. vormahls hofu, veigu. Gleichviel,
ob einf. oder dopp. cons. dem a folgt, es heißt sowohl
föt, glös als lömb und selbst fang (weil es für fang steht)
bekommt föng (Rask faung); mal, tal, ran etc. bleiben
hingegen im pl. unveränderlich. Auch die mehrsilbigen
lauten ihr a in ö um, durch assimilation des bildungsvoc.,
denn wie sumar, odhal den pl. sumur, odhul (= su-
muru, odhulu) machen, ebenso mastur (malus navis)
den pl. möstr (= möstru, mösturu) und die syncopier-
ten vatn, tagl, magn (= megin) den pl. vötn, tögl,
mögn (= vötnu, vötunu) -- 2) das -i dat. sg. ist wie
beim masc. (vorhin s. 651.) von keinem umlaut beglei-
tet. -- 3) der umlaut der nom. sg. fiör (vita) miöl (fa-
rina) skrök (figmentum) söl (alga saccharifera) weist auf
ein abgelegtes bildungs- (nicht casus-) u, welches vor
flexionsvocalen als v vortritt, gen. söls, dat. sölvi, pl.
söl, gen. sölva, dat. sölvum etc. -- 4) keine spur von
wörtern, die im pl. -ir einschöben.


T t 2
II. altn. ſubſt. ſtarkes neutrum. erſte decl.
Starkes neutrum. erſte declination.

beiſpiel: ordhpl. ordh2) föt
ordh-sordh-afat-a
ordh-iordh-umföt-um
ordhordhföt

1) einfache wörter: ax (ſpica) bak (tergum) bâl (rogus)
band (vinculum) barn (inſans) bladh (folium) bordh
(menſa) fàng (captura) fat (vas) fiall (mons) glas (vitrum)
gler (idem) gras (gramen) gull (aurum) haf (mare) hâls
(collum) hof (aula) holt (aſpretum) hroß (equus) iódh
(proles) lamb (agnus) lidh (auxilium) lìn (linum) mâl
(tempus) man (mancipium) ordh (verbum) rak (foennm
madidum) rân (rapina) rûm (ſpatium) ſax (culter) ſkap
(animus) ſkip (navis) ſtrîdh (certamen) tal (loquela) tâl
(dolus) tiald (tentorium) tûn (viridarium) vaf (trama)
vax (cera) vîg (caedes) vigg (equus) v. gloſſ. edd. ſæm. II.
vîn (vinum) þak (tectum) þîng (judicium) und viele an-
dere. — 2) bildungen mit -al, -l: ôdhal (praedium) hagl
(grando) tagl (cauda equina) etc. — 3) mit -n -iu: magn
oder megin (robur) nafn (nomen) ragn (imprecatio) regin
(numen) vatn (aqua) etc. — 4) mit -ar, -r: ſumar (ae-
ſtas) fôdhr (pabulum) ſëtr (ſedes) ſilfr (argent.) etc. — 5)
mit -dh:hœfudh (caput) heradh (tribus).

Anmerkungen: 1) alle mit wurzelhaftem kurzen a
lanten im nom. acc. und dat. pl. in ö um, welches einen
früheren nom. acc. pl. auf -u beweiſt: öxu, böku, bör-
nu etc. ſtatt des heutigen öx, bök, börn; folglich laute-
ten auch hof, vîg etc. vormahls hofu, vîgu. Gleichviel,
ob einf. oder dopp. conſ. dem a folgt, es heißt ſowohl
föt, glös als lömb und ſelbſt fâng (weil es für fang ſteht)
bekommt föng (Raſk faung); mâl, tâl, rân etc. bleiben
hingegen im pl. unveränderlich. Auch die mehrſilbigen
lauten ihr a in ö um, durch aſſimilation des bildungsvoc.,
denn wie ſumar, ôdhal den pl. ſumur, ôdhul (= ſu-
muru, ôdhulu) machen, ebenſo maſtur (malus navis)
den pl. möſtr (= möſtru, möſturu) und die ſyncopier-
ten vatn, tagl, magn (= megin) den pl. vötn, tögl,
mögn (= vötnu, vötunu) — 2) das -i dat. ſg. iſt wie
beim maſc. (vorhin ſ. 651.) von keinem umlaut beglei-
tet. — 3) der umlaut der nom. ſg. fiör (vita) miöl (fa-
rina) ſkrök (figmentum) ſöl (alga ſaccharifera) weiſt auf
ein abgelegtes bildungs- (nicht caſus-) u, welches vor
flexionsvocalen als v vortritt, gen. ſöls, dat. ſölvi, pl.
ſöl, gen. ſölva, dat. ſölvum etc. — 4) keine ſpur von
wörtern, die im pl. -ir einſchöben.


T t 2
<TEI>
  <text>
    <body>
      <div n="1">
        <div n="2">
          <div n="3">
            <pb facs="#f0685" n="659"/>
            <fw place="top" type="header">II. <hi rendition="#i">altn. &#x017F;ub&#x017F;t. &#x017F;tarkes neutrum. er&#x017F;te decl.</hi></fw><lb/>
            <div n="4">
              <head> <hi rendition="#i">Starkes neutrum. er&#x017F;te declination.</hi> </head><lb/>
              <table>
                <row>
                  <cell>bei&#x017F;piel: ordh</cell>
                  <cell>pl. ordh</cell>
                  <cell>2) föt</cell>
                </row>
                <row>
                  <cell>ordh-s</cell>
                  <cell>ordh-a</cell>
                  <cell>fat-a</cell>
                </row>
                <row>
                  <cell>ordh-i</cell>
                  <cell>ordh-um</cell>
                  <cell>föt-um</cell>
                </row>
                <row>
                  <cell>ordh</cell>
                  <cell>ordh</cell>
                  <cell>föt</cell>
                </row><lb/>
              </table>
              <p>1) einfache wörter: ax (&#x017F;pica) bak (tergum) bâl (rogus)<lb/>
band (vinculum) barn (in&#x017F;ans) bladh (folium) bordh<lb/>
(men&#x017F;a) fàng (captura) fat (vas) fiall (mons) glas (vitrum)<lb/>
gler (idem) gras (gramen) gull (aurum) haf (mare) hâls<lb/>
(collum) hof (aula) holt (a&#x017F;pretum) hroß (equus) iódh<lb/>
(proles) lamb (agnus) lidh (auxilium) lìn (linum) mâl<lb/>
(tempus) man (mancipium) ordh (verbum) rak (foennm<lb/>
madidum) rân (rapina) rûm (&#x017F;patium) &#x017F;ax (culter) &#x017F;kap<lb/>
(animus) &#x017F;kip (navis) &#x017F;trîdh (certamen) tal (loquela) tâl<lb/>
(dolus) tiald (tentorium) tûn (viridarium) vaf (trama)<lb/>
vax (cera) vîg (caedes) vigg (equus) v. glo&#x017F;&#x017F;. edd. &#x017F;æm. II.<lb/>
vîn (vinum) þak (tectum) þîng (judicium) und viele an-<lb/>
dere. &#x2014; 2) bildungen mit <hi rendition="#i">-al, -l</hi>: ôdhal (praedium) hagl<lb/>
(grando) tagl (cauda equina) etc. &#x2014; 3) mit -n <hi rendition="#i">-iu</hi>: magn<lb/>
oder megin (robur) nafn (nomen) ragn (imprecatio) regin<lb/>
(numen) vatn (aqua) etc. &#x2014; 4) mit <hi rendition="#i">-ar, -r</hi>: &#x017F;umar (ae-<lb/>
&#x017F;tas) fôdhr (pabulum) &#x017F;ëtr (&#x017F;edes) &#x017F;ilfr (argent.) etc. &#x2014; 5)<lb/>
mit <hi rendition="#i">-dh</hi>:h&#x0153;fudh (caput) heradh (tribus).</p><lb/>
              <p><hi rendition="#i">Anmerkungen:</hi> 1) alle mit wurzelhaftem kurzen a<lb/>
lanten im nom. acc. und dat. pl. in ö um, welches einen<lb/>
früheren nom. acc. pl. auf -u bewei&#x017F;t: öxu, böku, bör-<lb/>
nu etc. &#x017F;tatt des heutigen öx, bök, börn; folglich laute-<lb/>
ten auch hof, vîg etc. vormahls hofu, vîgu. Gleichviel,<lb/>
ob einf. oder dopp. con&#x017F;. dem a folgt, es heißt &#x017F;owohl<lb/>
föt, glös als lömb und &#x017F;elb&#x017F;t fâng (weil es für fang &#x017F;teht)<lb/>
bekommt föng (Ra&#x017F;k faung); mâl, tâl, rân etc. bleiben<lb/>
hingegen im pl. unveränderlich. Auch die mehr&#x017F;ilbigen<lb/>
lauten ihr a in ö um, durch a&#x017F;&#x017F;imilation des bildungsvoc.,<lb/>
denn wie &#x017F;umar, ôdhal den pl. &#x017F;umur, ôdhul (= &#x017F;u-<lb/>
muru, ôdhulu) machen, eben&#x017F;o ma&#x017F;tur (malus navis)<lb/>
den pl. mö&#x017F;tr (= mö&#x017F;tru, mö&#x017F;turu) und die &#x017F;yncopier-<lb/>
ten vatn, tagl, magn (= megin) den pl. vötn, tögl,<lb/>
mögn (= vötnu, vötunu) &#x2014; 2) das -i dat. &#x017F;g. i&#x017F;t wie<lb/>
beim ma&#x017F;c. (vorhin &#x017F;. 651.) von keinem umlaut beglei-<lb/>
tet. &#x2014; 3) der umlaut der nom. &#x017F;g. fiör (vita) miöl (fa-<lb/>
rina) &#x017F;krök (figmentum) &#x017F;öl (alga &#x017F;accharifera) wei&#x017F;t auf<lb/>
ein abgelegtes bildungs- (nicht ca&#x017F;us-) u, welches vor<lb/>
flexionsvocalen als v vortritt, gen. &#x017F;öls, dat. &#x017F;ölvi, pl.<lb/>
&#x017F;öl, gen. &#x017F;ölva, dat. &#x017F;ölvum etc. &#x2014; 4) keine &#x017F;pur von<lb/>
wörtern, die im pl. <hi rendition="#i">-ir</hi> ein&#x017F;chöben.</p>
            </div><lb/>
            <fw place="bottom" type="sig">T t 2</fw><lb/>
          </div>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[659/0685] II. altn. ſubſt. ſtarkes neutrum. erſte decl. Starkes neutrum. erſte declination. beiſpiel: ordh pl. ordh 2) föt ordh-s ordh-a fat-a ordh-i ordh-um föt-um ordh ordh föt 1) einfache wörter: ax (ſpica) bak (tergum) bâl (rogus) band (vinculum) barn (inſans) bladh (folium) bordh (menſa) fàng (captura) fat (vas) fiall (mons) glas (vitrum) gler (idem) gras (gramen) gull (aurum) haf (mare) hâls (collum) hof (aula) holt (aſpretum) hroß (equus) iódh (proles) lamb (agnus) lidh (auxilium) lìn (linum) mâl (tempus) man (mancipium) ordh (verbum) rak (foennm madidum) rân (rapina) rûm (ſpatium) ſax (culter) ſkap (animus) ſkip (navis) ſtrîdh (certamen) tal (loquela) tâl (dolus) tiald (tentorium) tûn (viridarium) vaf (trama) vax (cera) vîg (caedes) vigg (equus) v. gloſſ. edd. ſæm. II. vîn (vinum) þak (tectum) þîng (judicium) und viele an- dere. — 2) bildungen mit -al, -l: ôdhal (praedium) hagl (grando) tagl (cauda equina) etc. — 3) mit -n -iu: magn oder megin (robur) nafn (nomen) ragn (imprecatio) regin (numen) vatn (aqua) etc. — 4) mit -ar, -r: ſumar (ae- ſtas) fôdhr (pabulum) ſëtr (ſedes) ſilfr (argent.) etc. — 5) mit -dh:hœfudh (caput) heradh (tribus). Anmerkungen: 1) alle mit wurzelhaftem kurzen a lanten im nom. acc. und dat. pl. in ö um, welches einen früheren nom. acc. pl. auf -u beweiſt: öxu, böku, bör- nu etc. ſtatt des heutigen öx, bök, börn; folglich laute- ten auch hof, vîg etc. vormahls hofu, vîgu. Gleichviel, ob einf. oder dopp. conſ. dem a folgt, es heißt ſowohl föt, glös als lömb und ſelbſt fâng (weil es für fang ſteht) bekommt föng (Raſk faung); mâl, tâl, rân etc. bleiben hingegen im pl. unveränderlich. Auch die mehrſilbigen lauten ihr a in ö um, durch aſſimilation des bildungsvoc., denn wie ſumar, ôdhal den pl. ſumur, ôdhul (= ſu- muru, ôdhulu) machen, ebenſo maſtur (malus navis) den pl. möſtr (= möſtru, möſturu) und die ſyncopier- ten vatn, tagl, magn (= megin) den pl. vötn, tögl, mögn (= vötnu, vötunu) — 2) das -i dat. ſg. iſt wie beim maſc. (vorhin ſ. 651.) von keinem umlaut beglei- tet. — 3) der umlaut der nom. ſg. fiör (vita) miöl (fa- rina) ſkrök (figmentum) ſöl (alga ſaccharifera) weiſt auf ein abgelegtes bildungs- (nicht caſus-) u, welches vor flexionsvocalen als v vortritt, gen. ſöls, dat. ſölvi, pl. ſöl, gen. ſölva, dat. ſölvum etc. — 4) keine ſpur von wörtern, die im pl. -ir einſchöben. T t 2

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde gemäß den DTA-Transkriptionsrichtlinien im Double-Keying-Verfahren von Nicht-Muttersprachlern erfasst und in XML/TEI P5 nach DTA-Basisformat kodiert.




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822/685
Zitationshilfe: Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 1. Göttingen, 1822, S. 659. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822/685>, abgerufen am 18.04.2024.