Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 1. Göttingen, 1822.

Bild:
<< vorherige Seite
II. altnord. subst. anomalien.
Anomalien der altn. substantivdeclinationen
1) fadhir, brodhir, modhir, dottir, systir machen über-
einstimmend den gen. dat. acc. sg. auf -ur: födhur,
brodhur (zuweilen gen. födhurs, brodhurs) modhur,
dottur, systur; den nom. acc. pl. auf -r: fedhr, broedhr,
moedhr, doetr, systr; den gen. dat. pl. auf -a, um: fedhra,
fedhrum; broedhra, broedhrum; moedhra, moedhrum;
doetra, doetrum; systra, systrum. Die umlaute oder un-
umlaute offenbaren, daß das -ir nom. sg. für ein älteres
-ar, das -r pl. für ein älteres -ir eingetreten ist, folg-
lich die frühere form: fadhar födhur, pl fedhir lautete;
die assimilierten bildungsvocale weisen aber auf noch
ältere casusvocale hin. Im gen. und dat. pl. sollte man
theoretisch fadhra, brodhra, födhrum, brodhrum etc.
vermuthen.
2) madhr (st. mannr) im sg. regelmäßig manns, manni,
mann (nicht madh); im pl. aber menn (offenbar st.
mennir) manna, mönnum.
3) fotr, gen. fotar, dat. foeti, acc. foet; pl. foetr. fota,
fotum, foetr; also nach der dritten männl. bisweilen
aber im gen. dat. sg. fots, foti nach der ersten.
4) vetur (hiems) auch nach der dritten, nur mit apoco-
pen und syncopen, nämlich der nom. acc. sg. vetur
steht für veturur, der gen. vetrar f. vetarar, dat. vetri
f. vetiri; nom. acc. pl. vetr f. vetirir, veturu; gen.
vetra f. vetara, dat. vetrum f. veturum. Zuweilen im
gen. sg. veturs neben vetrar.
5) fingur (digitus) im sg. nach der ersten männl. gen.
fingurs, dat. feingri; pl. aber nom. acc. fingur (st.
feingrar, feingra) gen. feingra, dat. feingrum.
6) das fem. hönd (manus) nach dritter weibl. außer
daß es im dat. die alte endung hendi bewahrt.
7) natt (nox) nach der vierten: gen. nattar, dat. acc.
natt; pl. nom. acc. naetr (st. naettir) gen. natta, dat.
nattum. Es gilt aber die (durch verwechslung des pl.
naetr mit noetr veranlaßte) nebenform nott nach der
vierten: gen. noetr, dat. acc. nott; pl. noetr, gen.
notta, dat. nottum.
8) gas (anser) maus (mus) laus (pedic.) braun (supercilium)
im sg. nach der vierten weibl.; im nom. acc. pl. aber
nach dritter umlautend und apocopierend: gaess (st.
gaesir, gaesr) mys (st. mysir, mysr) lys (st. lysir, lysr)
bryn (st. brynir, brynr) gen. dat. gasa, gasum; mausa,
mausum etc. Zuweilen auch: myss, lyss, brynn. Die
II. altnord. ſubſt. anomalien.
Anomalien der altn. ſubſtantivdeclinationen
1) fadhir, brôdhir, môdhir, dôttir, ſyſtir machen über-
einſtimmend den gen. dat. acc. ſg. auf -ur: födhur,
brôdhur (zuweilen gen. födhurs, brôdhurs) môdhur,
dôttur, ſyſtur; den nom. acc. pl. auf -r: fedhr, brœdhr,
mœdhr, dœtr, ſyſtr; den gen. dat. pl. auf -a, um: fedhra,
fedhrum; brœdhra, brœdhrum; mœdhra, mœdhrum;
dœtra, dœtrum; ſyſtra, ſyſtrum. Die umlaute oder un-
umlaute offenbaren, daß das -ir nom. ſg. für ein älteres
-ar, das -r pl. für ein älteres -ir eingetreten iſt, folg-
lich die frühere form: fadhar födhur, pl fedhir lautete;
die aſſimilierten bildungsvocale weiſen aber auf noch
ältere caſusvocale hin. Im gen. und dat. pl. ſollte man
theoretiſch fadhra, brôdhra, födhrum, brôdhrum etc.
vermuthen.
2) madhr (ſt. mannr) im ſg. regelmäßig manns, manni,
mann (nicht madh); im pl. aber menn (offenbar ſt.
mennir) manna, mönnum.
3) fôtr, gen. fôtar, dat. fœti, acc. fœt; pl. fœtr. fôta,
fôtum, fœtr; alſo nach der dritten männl. bisweilen
aber im gen. dat. ſg. fôts, fôti nach der erſten.
4) vëtur (hiems) auch nach der dritten, nur mit apoco-
pen und ſyncopen, nämlich der nom. acc. ſg. vëtur
ſteht für vëturur, der gen. vëtrar f. vëtarar, dat. vëtri
f. vëtiri; nom. acc. pl. vëtr f. vëtirir, vëturu; gen.
vëtra f. vëtara, dat. vëtrum f. vëturum. Zuweilen im
gen. ſg. vëturs neben vëtrar.
5) fìngur (digitus) im ſg. nach der erſten männl. gen.
fìngurs, dat. fîngri; pl. aber nom. acc. fìngur (ſt.
fîngrar, fîngra) gen. fîngra, dat. fîngrum.
6) das fem. hönd (manus) nach dritter weibl. außer
daß es im dat. die alte endung hendi bewahrt.
7) nâtt (nox) nach der vierten: gen. nâttar, dat. acc.
nâtt; pl. nom. acc. nætr (ſt. nættir) gen. nâtta, dat.
nâttum. Es gilt aber die (durch verwechſlung des pl.
nætr mit nœtr veranlaßte) nebenform nôtt nach der
vierten: gen. nœtr, dat. acc. nôtt; pl. nœtr, gen.
nôtta, dat. nôttum.
8) gâs (anſer) mûs (mus) lûs (pedic.) brûn (ſupercilium)
im ſg. nach der vierten weibl.; im nom. acc. pl. aber
nach dritter umlautend und apocopierend: gæſſ (ſt.
gæſir, gæſr) mŷs (ſt. mŷſir, mŷſr) lŷs (ſt. lŷſir, lŷſr)
brŷn (ſt. brŷnir, brŷnr) gen. dat. gâſa, gâſum; mûſa,
mûſum etc. Zuweilen auch: mŷſſ, lŷſſ, brŷnn. Die
<TEI>
  <text>
    <body>
      <div n="1">
        <div n="2">
          <div n="3">
            <pb facs="#f0689" n="663"/>
            <fw place="top" type="header">II. <hi rendition="#i">altnord. &#x017F;ub&#x017F;t. anomalien.</hi></fw><lb/>
            <div n="4">
              <head> <hi rendition="#i">Anomalien der altn. &#x017F;ub&#x017F;tantivdeclinationen</hi> </head><lb/>
              <list>
                <item>1) <hi rendition="#i">fadhir, brôdhir, môdhir, dôttir, &#x017F;y&#x017F;tir</hi> machen über-<lb/>
ein&#x017F;timmend den gen. dat. acc. &#x017F;g. auf -ur: födhur,<lb/>
brôdhur (zuweilen gen. födhurs, brôdhurs) môdhur,<lb/>
dôttur, &#x017F;y&#x017F;tur; den nom. acc. pl. auf -r: fedhr, br&#x0153;dhr,<lb/>
m&#x0153;dhr, d&#x0153;tr, &#x017F;y&#x017F;tr; den gen. dat. pl. auf -a, um: fedhra,<lb/>
fedhrum; br&#x0153;dhra, br&#x0153;dhrum; m&#x0153;dhra, m&#x0153;dhrum;<lb/>
d&#x0153;tra, d&#x0153;trum; &#x017F;y&#x017F;tra, &#x017F;y&#x017F;trum. Die umlaute oder un-<lb/>
umlaute offenbaren, daß das -ir nom. &#x017F;g. für ein älteres<lb/>
-ar, das -r pl. für ein älteres -ir eingetreten i&#x017F;t, folg-<lb/>
lich die frühere form: fadhar födhur, pl fedhir lautete;<lb/>
die a&#x017F;&#x017F;imilierten bildungsvocale wei&#x017F;en aber auf noch<lb/>
ältere ca&#x017F;usvocale hin. Im gen. und dat. pl. &#x017F;ollte man<lb/>
theoreti&#x017F;ch fadhra, brôdhra, födhrum, brôdhrum etc.<lb/>
vermuthen.</item><lb/>
                <item>2) <hi rendition="#i">madhr</hi> (&#x017F;t. mannr) im &#x017F;g. regelmäßig manns, manni,<lb/>
mann (nicht madh); im pl. aber menn (offenbar &#x017F;t.<lb/>
mennir) manna, mönnum.</item><lb/>
                <item>3) <hi rendition="#i">fôtr</hi>, gen. fôtar, dat. f&#x0153;ti, acc. f&#x0153;t; pl. f&#x0153;tr. fôta,<lb/>
fôtum, f&#x0153;tr; al&#x017F;o nach der dritten männl. bisweilen<lb/>
aber im gen. dat. &#x017F;g. fôts, fôti nach der er&#x017F;ten.</item><lb/>
                <item>4) <hi rendition="#i">vëtur</hi> (hiems) auch nach der dritten, nur mit apoco-<lb/>
pen und &#x017F;yncopen, nämlich der nom. acc. &#x017F;g. vëtur<lb/>
&#x017F;teht für vëturur, der gen. vëtrar f. vëtarar, dat. vëtri<lb/>
f. vëtiri; nom. acc. pl. vëtr f. vëtirir, vëturu; gen.<lb/>
vëtra f. vëtara, dat. vëtrum f. vëturum. Zuweilen im<lb/>
gen. &#x017F;g. vëturs neben vëtrar.</item><lb/>
                <item>5) <hi rendition="#i">fìngur</hi> (digitus) im &#x017F;g. nach der er&#x017F;ten männl. gen.<lb/>
fìngurs, dat. fîngri; pl. aber nom. acc. fìngur (&#x017F;t.<lb/>
fîngrar, fîngra) gen. fîngra, dat. fîngrum.</item><lb/>
                <item>6) das fem. <hi rendition="#i">hönd</hi> (manus) nach dritter weibl. außer<lb/>
daß es im dat. die alte endung hendi bewahrt.</item><lb/>
                <item>7) <hi rendition="#i">nâtt</hi> (nox) nach der vierten: gen. nâttar, dat. acc.<lb/>
nâtt; pl. nom. acc. nætr (&#x017F;t. nættir) gen. nâtta, dat.<lb/>
nâttum. Es gilt aber die (durch verwech&#x017F;lung des pl.<lb/>
nætr mit n&#x0153;tr veranlaßte) nebenform <hi rendition="#i">nôtt</hi> nach der<lb/>
vierten: gen. n&#x0153;tr, dat. acc. nôtt; pl. n&#x0153;tr, gen.<lb/>
nôtta, dat. nôttum.</item><lb/>
                <item>8) <hi rendition="#i">gâs</hi> (an&#x017F;er) <hi rendition="#i">mûs</hi> (mus) <hi rendition="#i">lûs</hi> (pedic.) <hi rendition="#i">brûn</hi> (&#x017F;upercilium)<lb/>
im &#x017F;g. nach der vierten weibl.; im nom. acc. pl. aber<lb/>
nach dritter umlautend und apocopierend: gæ&#x017F;&#x017F; (&#x017F;t.<lb/>&#x017F;ir, gæ&#x017F;r) m&#x0177;s (&#x017F;t. m&#x0177;&#x017F;ir, m&#x0177;&#x017F;r) l&#x0177;s (&#x017F;t. l&#x0177;&#x017F;ir, l&#x0177;&#x017F;r)<lb/>
br&#x0177;n (&#x017F;t. br&#x0177;nir, br&#x0177;nr) gen. dat. gâ&#x017F;a, gâ&#x017F;um; mû&#x017F;a,<lb/>&#x017F;um etc. Zuweilen auch: m&#x0177;&#x017F;&#x017F;, l&#x0177;&#x017F;&#x017F;, br&#x0177;nn. Die<lb/></item>
              </list>
            </div>
          </div>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[663/0689] II. altnord. ſubſt. anomalien. Anomalien der altn. ſubſtantivdeclinationen 1) fadhir, brôdhir, môdhir, dôttir, ſyſtir machen über- einſtimmend den gen. dat. acc. ſg. auf -ur: födhur, brôdhur (zuweilen gen. födhurs, brôdhurs) môdhur, dôttur, ſyſtur; den nom. acc. pl. auf -r: fedhr, brœdhr, mœdhr, dœtr, ſyſtr; den gen. dat. pl. auf -a, um: fedhra, fedhrum; brœdhra, brœdhrum; mœdhra, mœdhrum; dœtra, dœtrum; ſyſtra, ſyſtrum. Die umlaute oder un- umlaute offenbaren, daß das -ir nom. ſg. für ein älteres -ar, das -r pl. für ein älteres -ir eingetreten iſt, folg- lich die frühere form: fadhar födhur, pl fedhir lautete; die aſſimilierten bildungsvocale weiſen aber auf noch ältere caſusvocale hin. Im gen. und dat. pl. ſollte man theoretiſch fadhra, brôdhra, födhrum, brôdhrum etc. vermuthen. 2) madhr (ſt. mannr) im ſg. regelmäßig manns, manni, mann (nicht madh); im pl. aber menn (offenbar ſt. mennir) manna, mönnum. 3) fôtr, gen. fôtar, dat. fœti, acc. fœt; pl. fœtr. fôta, fôtum, fœtr; alſo nach der dritten männl. bisweilen aber im gen. dat. ſg. fôts, fôti nach der erſten. 4) vëtur (hiems) auch nach der dritten, nur mit apoco- pen und ſyncopen, nämlich der nom. acc. ſg. vëtur ſteht für vëturur, der gen. vëtrar f. vëtarar, dat. vëtri f. vëtiri; nom. acc. pl. vëtr f. vëtirir, vëturu; gen. vëtra f. vëtara, dat. vëtrum f. vëturum. Zuweilen im gen. ſg. vëturs neben vëtrar. 5) fìngur (digitus) im ſg. nach der erſten männl. gen. fìngurs, dat. fîngri; pl. aber nom. acc. fìngur (ſt. fîngrar, fîngra) gen. fîngra, dat. fîngrum. 6) das fem. hönd (manus) nach dritter weibl. außer daß es im dat. die alte endung hendi bewahrt. 7) nâtt (nox) nach der vierten: gen. nâttar, dat. acc. nâtt; pl. nom. acc. nætr (ſt. nættir) gen. nâtta, dat. nâttum. Es gilt aber die (durch verwechſlung des pl. nætr mit nœtr veranlaßte) nebenform nôtt nach der vierten: gen. nœtr, dat. acc. nôtt; pl. nœtr, gen. nôtta, dat. nôttum. 8) gâs (anſer) mûs (mus) lûs (pedic.) brûn (ſupercilium) im ſg. nach der vierten weibl.; im nom. acc. pl. aber nach dritter umlautend und apocopierend: gæſſ (ſt. gæſir, gæſr) mŷs (ſt. mŷſir, mŷſr) lŷs (ſt. lŷſir, lŷſr) brŷn (ſt. brŷnir, brŷnr) gen. dat. gâſa, gâſum; mûſa, mûſum etc. Zuweilen auch: mŷſſ, lŷſſ, brŷnn. Die

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde gemäß den DTA-Transkriptionsrichtlinien im Double-Keying-Verfahren von Nicht-Muttersprachlern erfasst und in XML/TEI P5 nach DTA-Basisformat kodiert.




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822/689
Zitationshilfe: Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 1. Göttingen, 1822, S. 663. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822/689>, abgerufen am 28.03.2024.