Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 1. Göttingen, 1822.

Bild:
<< vorherige Seite
II. mittelniederl. subst. stark. neutr. erste decl.

hiernach: aert, aerde (genus) aex, aexe (securis) borch,
borghe (arx) borst, borste (pectus) braut, brude (sponsa) const,
conste (ars) coemst, coemste (adventus) cracht, crachte
(vis) daet, dade (facinus) dinc, dinghe (causa) dot, dode
(mors) gans, ganse (anser) ghet, ghete (capella) ghift,
ghifte (donum) haest, haeste (festinatio) hant, hande
(manus) hort, horde (clathrum) joghet, joghede (juven-
tus) jonst, jonste (favor) braulucht (nuptiae) macht, machte
(vis) maghet, maghede (virgo) molen, molene (mola)
maus, muse (mus) nacht, nachte (nox) not, node (necess.)
quern, querne (mola) Maerl. 3, 117. daghe-raet, -rade
(crepusculum) scout, scoude (debitum) spoet, spoede
(successus) stat, stade (civitas) teit, teide (tempus) tucht,
tuchte (disciplina) vaert, vaerde (iter) vliet (fluentum)
ghewelt, ghewelde und ghewout, ghewoude (potestas)
werelt, werelde (mundus) wet, wette (lex) u. a. m.

Anmerkungen: 1) selten nehmen gen. und dat. sg.
die endung-e an, dade, ganse etc. -- 2) häufig schwankt
der pl. in schwache form, zumahl außer dem reim,
z. b. musen Maerl. 1, 323. (vgl. das richtige muse:huse
Rein. 308.) magheden Maerl. 2, 183. 184. 3, 142. und so
anderwärts wetten, dinghen, scouden etc. Meist läßt
sich critisch die starke endung herstellen.

Starkes neutrum. erste declination.

beispiele: wortpl. wortvatpl. vat-e
word-esword-evat-esvat-e
word-eword-envat-evat-en
wortwortvatvat-e

1) einfache: ben (os) caf (palea) calf (vitulus) dal (val-
lis) dier (bestia) ei (ovum) gat (foramen) gras, gaers
(gramen) haer (crinis) hof (aula) hol (cavea) haus (do-
mus) jaer (annus) kint (infans) lant (terra) let (mem-
brum) lecht (lux) lier (gena) liet (carmen) lof (folium)
lot (plumbum) paert (equus) reis (virgultum) sant (arena)
scaep (ovis) scep (navis) swerc (nubes) swet (sudor)
vat (vas) vel (cutis) velt (campus) weif (femina) wort
(verbum) u. a. m. -- 2) bildungen -en, -er: horen
(cornu) coren (granum) leven (vita) laken (pannus) te-
kin (signum) wapen (arma) eiser (ferrum) leger (castrum)
water (aqua) etc. -- 3) diminutiva, als: voghelein (avi-
cula) sonekein (filiolus) welpekein (catulus) etc. -- 4) mit
der vorsilbe ghe-, als: ghesaut (sonitus) ghemanc (cla-
mor etc.


X x 2
II. mittelniederl. ſubſt. ſtark. neutr. erſte decl.

hiernach: aert, aerde (genus) aex, aexe (ſecuris) borch,
borghe (arx) borſt, borſte (pectus) brût, brude (ſponſa) conſt,
conſte (ars) coemſt, coemſte (adventus) cracht, crachte
(vis) daet, dade (facinus) dinc, dinghe (cauſa) dôt, dode
(mors) gans, ganſe (anſer) ghêt, ghête (capella) ghift,
ghifte (donum) haeſt, haeſte (feſtinatio) hant, hande
(manus) hort, horde (clathrum) joghet, joghede (juven-
tus) jonſt, jonſte (favor) brûlucht (nuptiae) macht, machte
(vis) maghet, maghede (virgo) molen, molene (mola)
mûs, muſe (mus) nacht, nachte (nox) nôt, node (neceſſ.)
quërn, quërne (mola) Maerl. 3, 117. daghe-raet, -rade
(crepuſculum) ſcout, ſcoude (debitum) ſpoet, ſpoede
(ſucceſſus) ſtat, ſtade (civitas) tît, tîde (tempus) tucht,
tuchte (diſciplina) vaert, vaerde (iter) vliet (fluentum)
ghewëlt, ghewëlde und ghewout, ghewoude (poteſtas)
wërelt, wërelde (mundus) wët, wëtte (lex) u. a. m.

Anmerkungen: 1) ſelten nehmen gen. und dat. ſg.
die endung-e an, dade, ganſe etc. — 2) häufig ſchwankt
der pl. in ſchwache form, zumahl außer dem reim,
z. b. muſen Maerl. 1, 323. (vgl. das richtige muſe:huſe
Rein. 308.) magheden Maerl. 2, 183. 184. 3, 142. und ſo
anderwärts wëtten, dinghen, ſcouden etc. Meiſt läßt
ſich critiſch die ſtarke endung herſtellen.

Starkes neutrum. erſte declination.

beiſpiele: wôrtpl. wôrtvatpl. vat-e
wôrd-eswôrd-evat-esvat-e
wôrd-ewôrd-envat-evat-en
wôrtwôrtvatvat-e

1) einfache: bên (os) caf (palea) calf (vitulus) dal (val-
lis) dier (beſtia) ei (ovum) gat (foramen) gras, gaers
(gramen) haer (crinis) hof (aula) hol (cavea) hûs (do-
mus) jaer (annus) kint (infans) lant (terra) lët (mem-
brum) lëcht (lux) lier (gena) liet (carmen) lôf (folium)
lôt (plumbum) paert (equus) rîs (virgultum) ſant (arena)
ſcaep (ovis) ſcëp (navis) ſwërc (nubes) ſwêt (ſudor)
vat (vas) vël (cutis) vëlt (campus) wîf (femina) wôrt
(verbum) u. a. m. — 2) bildungen -en, -er: horen
(cornu) coren (granum) lëven (vita) laken (pannus) tê-
kin (ſignum) wapen (arma) îſer (ferrum) lëger (caſtrum)
water (aqua) etc. — 3) diminutiva, als: voghelîn (avi-
cula) ſonekîn (filiolus) wëlpekîn (catulus) etc. — 4) mit
der vorſilbe ghe-, als: gheſût (ſonitus) ghemanc (cla-
mor etc.


X x 2
<TEI>
  <text>
    <body>
      <div n="1">
        <div n="2">
          <div n="3">
            <div n="4">
              <pb facs="#f0717" n="691"/>
              <fw place="top" type="header">II. <hi rendition="#i">mittelniederl. &#x017F;ub&#x017F;t. &#x017F;tark. neutr. er&#x017F;te decl.</hi></fw><lb/>
              <p>hiernach: aert, aerde (genus) aex, aexe (&#x017F;ecuris) borch,<lb/>
borghe (arx) bor&#x017F;t, bor&#x017F;te (pectus) brût, brude (&#x017F;pon&#x017F;a) con&#x017F;t,<lb/>
con&#x017F;te (ars) coem&#x017F;t, coem&#x017F;te (adventus) cracht, crachte<lb/>
(vis) daet, dade (facinus) dinc, dinghe (cau&#x017F;a) dôt, dode<lb/>
(mors) gans, gan&#x017F;e (an&#x017F;er) ghêt, ghête (capella) ghift,<lb/>
ghifte (donum) hae&#x017F;t, hae&#x017F;te (fe&#x017F;tinatio) hant, hande<lb/>
(manus) hort, horde (clathrum) joghet, joghede (juven-<lb/>
tus) jon&#x017F;t, jon&#x017F;te (favor) brûlucht (nuptiae) macht, machte<lb/>
(vis) maghet, maghede (virgo) molen, molene (mola)<lb/>
mûs, mu&#x017F;e (mus) nacht, nachte (nox) nôt, node (nece&#x017F;&#x017F;.)<lb/>
quërn, quërne (mola) Maerl. 3, 117. daghe-raet, -rade<lb/>
(crepu&#x017F;culum) &#x017F;cout, &#x017F;coude (debitum) &#x017F;poet, &#x017F;poede<lb/>
(&#x017F;ucce&#x017F;&#x017F;us) &#x017F;tat, &#x017F;tade (civitas) tît, tîde (tempus) tucht,<lb/>
tuchte (di&#x017F;ciplina) vaert, vaerde (iter) vliet (fluentum)<lb/>
ghewëlt, ghewëlde und ghewout, ghewoude (pote&#x017F;tas)<lb/>
wërelt, wërelde (mundus) wët, wëtte (lex) u. a. m.</p><lb/>
              <p><hi rendition="#i">Anmerkungen:</hi> 1) &#x017F;elten nehmen gen. und dat. &#x017F;g.<lb/>
die endung-e an, dade, gan&#x017F;e etc. &#x2014; 2) häufig &#x017F;chwankt<lb/>
der pl. in &#x017F;chwache form, zumahl außer dem reim,<lb/>
z. b. mu&#x017F;en Maerl. 1, 323. (vgl. das richtige mu&#x017F;e:hu&#x017F;e<lb/>
Rein. 308.) magheden Maerl. 2, 183. 184. 3, 142. und &#x017F;o<lb/>
anderwärts wëtten, dinghen, &#x017F;couden etc. Mei&#x017F;t läßt<lb/>
&#x017F;ich criti&#x017F;ch die &#x017F;tarke endung her&#x017F;tellen.</p>
            </div><lb/>
            <div n="4">
              <head> <hi rendition="#i">Starkes neutrum. er&#x017F;te declination.</hi> </head><lb/>
              <table>
                <row>
                  <cell>bei&#x017F;piele: wôrt</cell>
                  <cell>pl. wôrt</cell>
                  <cell>vat</cell>
                  <cell>pl. vat-e</cell>
                </row>
                <row>
                  <cell>wôrd-es</cell>
                  <cell>wôrd-e</cell>
                  <cell>vat-es</cell>
                  <cell>vat-e</cell>
                </row>
                <row>
                  <cell>wôrd-e</cell>
                  <cell>wôrd-en</cell>
                  <cell>vat-e</cell>
                  <cell>vat-en</cell>
                </row>
                <row>
                  <cell>wôrt</cell>
                  <cell>wôrt</cell>
                  <cell>vat</cell>
                  <cell>vat-e</cell>
                </row><lb/>
              </table>
              <p>1) einfache: bên (os) caf (palea) calf (vitulus) dal (val-<lb/>
lis) dier (be&#x017F;tia) ei (ovum) gat (foramen) gras, gaers<lb/>
(gramen) haer (crinis) hof (aula) hol (cavea) hûs (do-<lb/>
mus) jaer (annus) kint (infans) lant (terra) lët (mem-<lb/>
brum) lëcht (lux) lier (gena) liet (carmen) lôf (folium)<lb/>
lôt (plumbum) paert (equus) rîs (virgultum) &#x017F;ant (arena)<lb/>
&#x017F;caep (ovis) &#x017F;cëp (navis) &#x017F;wërc (nubes) &#x017F;wêt (&#x017F;udor)<lb/>
vat (vas) vël (cutis) vëlt (campus) wîf (femina) wôrt<lb/>
(verbum) u. a. m. &#x2014; 2) bildungen <hi rendition="#i">-en, -er</hi>: horen<lb/>
(cornu) coren (granum) lëven (vita) laken (pannus) tê-<lb/>
kin (&#x017F;ignum) wapen (arma) î&#x017F;er (ferrum) lëger (ca&#x017F;trum)<lb/>
water (aqua) etc. &#x2014; 3) diminutiva, als: voghelîn (avi-<lb/>
cula) &#x017F;onekîn (filiolus) wëlpekîn (catulus) etc. &#x2014; 4) mit<lb/>
der vor&#x017F;ilbe <hi rendition="#i">ghe-</hi>, als: ghe&#x017F;ût (&#x017F;onitus) ghemanc (cla-<lb/>
mor etc.</p><lb/>
              <fw place="bottom" type="sig">X x 2</fw><lb/>
            </div>
          </div>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[691/0717] II. mittelniederl. ſubſt. ſtark. neutr. erſte decl. hiernach: aert, aerde (genus) aex, aexe (ſecuris) borch, borghe (arx) borſt, borſte (pectus) brût, brude (ſponſa) conſt, conſte (ars) coemſt, coemſte (adventus) cracht, crachte (vis) daet, dade (facinus) dinc, dinghe (cauſa) dôt, dode (mors) gans, ganſe (anſer) ghêt, ghête (capella) ghift, ghifte (donum) haeſt, haeſte (feſtinatio) hant, hande (manus) hort, horde (clathrum) joghet, joghede (juven- tus) jonſt, jonſte (favor) brûlucht (nuptiae) macht, machte (vis) maghet, maghede (virgo) molen, molene (mola) mûs, muſe (mus) nacht, nachte (nox) nôt, node (neceſſ.) quërn, quërne (mola) Maerl. 3, 117. daghe-raet, -rade (crepuſculum) ſcout, ſcoude (debitum) ſpoet, ſpoede (ſucceſſus) ſtat, ſtade (civitas) tît, tîde (tempus) tucht, tuchte (diſciplina) vaert, vaerde (iter) vliet (fluentum) ghewëlt, ghewëlde und ghewout, ghewoude (poteſtas) wërelt, wërelde (mundus) wët, wëtte (lex) u. a. m. Anmerkungen: 1) ſelten nehmen gen. und dat. ſg. die endung-e an, dade, ganſe etc. — 2) häufig ſchwankt der pl. in ſchwache form, zumahl außer dem reim, z. b. muſen Maerl. 1, 323. (vgl. das richtige muſe:huſe Rein. 308.) magheden Maerl. 2, 183. 184. 3, 142. und ſo anderwärts wëtten, dinghen, ſcouden etc. Meiſt läßt ſich critiſch die ſtarke endung herſtellen. Starkes neutrum. erſte declination. beiſpiele: wôrt pl. wôrt vat pl. vat-e wôrd-es wôrd-e vat-es vat-e wôrd-e wôrd-en vat-e vat-en wôrt wôrt vat vat-e 1) einfache: bên (os) caf (palea) calf (vitulus) dal (val- lis) dier (beſtia) ei (ovum) gat (foramen) gras, gaers (gramen) haer (crinis) hof (aula) hol (cavea) hûs (do- mus) jaer (annus) kint (infans) lant (terra) lët (mem- brum) lëcht (lux) lier (gena) liet (carmen) lôf (folium) lôt (plumbum) paert (equus) rîs (virgultum) ſant (arena) ſcaep (ovis) ſcëp (navis) ſwërc (nubes) ſwêt (ſudor) vat (vas) vël (cutis) vëlt (campus) wîf (femina) wôrt (verbum) u. a. m. — 2) bildungen -en, -er: horen (cornu) coren (granum) lëven (vita) laken (pannus) tê- kin (ſignum) wapen (arma) îſer (ferrum) lëger (caſtrum) water (aqua) etc. — 3) diminutiva, als: voghelîn (avi- cula) ſonekîn (filiolus) wëlpekîn (catulus) etc. — 4) mit der vorſilbe ghe-, als: gheſût (ſonitus) ghemanc (cla- mor etc. X x 2

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde gemäß den DTA-Transkriptionsrichtlinien im Double-Keying-Verfahren von Nicht-Muttersprachlern erfasst und in XML/TEI P5 nach DTA-Basisformat kodiert.




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822/717
Zitationshilfe: Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 1. Göttingen, 1822, S. 691. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822/717>, abgerufen am 26.04.2024.