Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 1. Göttingen, 1822.

Bild:
<< vorherige Seite

II. neuniederl. subst. femininum.
(nuntius) erve (heres) haze (lepus) jonge (puer) name
(nomen) etc. -- 4) selten hat sich die schwache endung
in eine unorg. bildung -en verwandelt, z. b. in veulen
(pullus equi) gen. veulens; so bildet auch jonge (puer)
den pl. jongens. -- 5) ausnahmsweise gilt noch der org,
schwache gen sg. in heren (domini) graven (comitis)
menschen (hominis) hertogen (ducis).

Starkes und schwaches femininum.

beispiele: krachtpl. kracht-entongpl. tong-en
kracht-ekracht-entong-etong-en
kracht-ekracht-entong-etong-en
krachtkracht-entongtong-en

dieselbe mischung starker und schw. form, wie beim
masc. 1) ursprünglich starke: a) einfache: ar (spica) bar
(feretrum) borst (pectus) bruid (sponsa) dad (facinus)
deugd (virtus) deur (porta) er (honos) end (anas) gans
(anser) geit (capra) gent (scrobs) hal (aula) comp. mit
-heid, als schonheid etc. im pl. -heden; hel (infernus)
heup (coxa) jeugd (juventus) klof (fissura) kracht (vis)
ler (doctrina) list (fraus) lucht (aer) luis (pediculus)
macht (potestas) magd (virgo) mat (modus) meid (virgo)
melk (lac) min (amor) muis (mus) nald (acus) nod und
noddruft (necess.) port (porta) ref (rima) rust (quies) schal
(phiala) schort (supparum) schrift (scriptura) schuld (de-
bitum) slef (cochlear) sprak (sermo) stad (urbs) stang
(hasta) steg (semita) tal (lingua) tang (forceps) ten (vir-
gula) trouw (fides) vard (iter) vlag (vexillum) vlucht
(fuga) vrouw (uxor) wer (defensio) wereld (mundus)
wet (lex) weik (vicus) wrak (vindicta) zak (res) ziel
(anima) etc. b) bildungen mit -el, -en, -er, als: netel
(urtica) haven (portus) leugen (mendacium) kamer (cu-
biculum) splinter (festuca) etc. -- c) mit -ing: maning
(monitio) lossing (redemtio) etc. -nis: droefnis (moesti-
tia) etc. -- 2) ursprünglich schwache, als: bloem (flos)
bon (faba) gal (bilis) kan (cantharus) kerk (ecclesia) kist
(cista) kron (corona) mag (stomachus) man (luna) ros
(rosa) star (stella) stof (hypocaustum) tong (lingua) wang
(gena) wek (hebdomas) wol (lana) zon (sol) etc.

Anmerkungen: 1) auch die fem. auf -el, -en, -er
können den unorg. pl. -s annehmen, als: netels, leu-
gens, splinters. -- 2) sehr häufig erscheint bei den fem.
ursprünglich erster und zweiter starker oder schwacher
decl. im nom. acc. sg. die endung -e, so daß sich alle

Y y 2

II. neuniederl. ſubſt. femininum.
(nuntius) erve (heres) hâze (lepus) jonge (puer) nâme
(nomen) etc. — 4) ſelten hat ſich die ſchwache endung
in eine unorg. bildung -en verwandelt, z. b. in veulen
(pullus equi) gen. veulens; ſo bildet auch jonge (puer)
den pl. jongens. — 5) ausnahmsweiſe gilt noch der org,
ſchwache gen ſg. in hêren (domini) grâven (comitis)
menſchen (hominis) hertôgen (ducis).

Starkes und ſchwaches femininum.

beiſpiele: krachtpl. kracht-entongpl. tong-en
kracht-ekracht-entong-etong-en
kracht-ekracht-entong-etong-en
krachtkracht-entongtong-en

dieſelbe miſchung ſtarker und ſchw. form, wie beim
maſc. 1) urſprünglich ſtarke: a) einfache: âr (ſpica) bâr
(feretrum) borſt (pectus) bruid (ſponſa) dâd (facinus)
deugd (virtus) deur (porta) êr (honos) end (anas) gans
(anſer) geit (capra) gent (ſcrobs) hal (aula) comp. mit
-heid, als ſchònheid etc. im pl. -hêden; hel (infernus)
heup (coxa) jeugd (juventus) klôf (fiſſura) kracht (vis)
lèr (doctrina) liſt (fraus) lucht (aer) luis (pediculus)
macht (poteſtas) mâgd (virgo) mât (modus) meid (virgo)
melk (lac) min (amor) muis (mus) nâld (acus) nôd und
nôddruft (neceſſ.) pôrt (porta) rêf (rima) ruſt (quies) ſchâl
(phiala) ſchort (ſupparum) ſchrift (ſcriptura) ſchuld (de-
bitum) ſlêf (cochlear) ſprâk (ſermo) ſtad (urbs) ſtang
(haſta) ſtêg (ſemita) tâl (lingua) tang (forceps) tên (vir-
gula) trouw (fides) vârd (iter) vlag (vexillum) vlucht
(fuga) vrouw (uxor) wèr (defenſio) wereld (mundus)
wet (lex) wîk (vicus) wrâk (vindicta) zâk (res) ziel
(anima) etc. b) bildungen mit -el, -en, -er, als: nêtel
(urtica) hâven (portus) leugen (mendacium) kâmer (cu-
biculum) ſplinter (feſtuca) etc. — c) mit -ing: mâning
(monitio) loſſing (redemtio) etc. -nis: droefnis (moeſti-
tia) etc. — 2) urſprünglich ſchwache, als: bloem (flos)
bôn (faba) gal (bilis) kan (cantharus) kerk (eccleſia) kiſt
(ciſta) krôn (corona) mâg (ſtomachus) mân (luna) rôs
(roſa) ſtar (ſtella) ſtôf (hypocauſtum) tong (lingua) wang
(gena) wêk (hebdomas) wol (lana) zon (ſol) etc.

Anmerkungen: 1) auch die fem. auf -el, -en, -er
können den unorg. pl. -s annehmen, als: nêtels, leu-
gens, ſplinters. — 2) ſehr häufig erſcheint bei den fem.
urſprünglich erſter und zweiter ſtarker oder ſchwacher
decl. im nom. acc. ſg. die endung -e, ſo daß ſich alle

Y y 2
<TEI>
  <text>
    <body>
      <div n="1">
        <div n="2">
          <div n="3">
            <div n="4">
              <p><pb facs="#f0733" n="707"/><fw place="top" type="header">II. <hi rendition="#i">neuniederl. &#x017F;ub&#x017F;t. femininum.</hi></fw><lb/>
(nuntius) erve (heres) hâze (lepus) jonge (puer) nâme<lb/>
(nomen) etc. &#x2014; 4) &#x017F;elten hat &#x017F;ich die &#x017F;chwache endung<lb/>
in eine unorg. bildung -en verwandelt, z. b. in veulen<lb/>
(pullus equi) gen. veulens; &#x017F;o bildet auch jonge (puer)<lb/>
den pl. jongens. &#x2014; 5) ausnahmswei&#x017F;e gilt noch der org,<lb/>
&#x017F;chwache gen &#x017F;g. in hêren (domini) grâven (comitis)<lb/>
men&#x017F;chen (hominis) hertôgen (ducis).</p>
            </div><lb/>
            <div n="4">
              <head> <hi rendition="#i">Starkes und &#x017F;chwaches femininum.</hi> </head><lb/>
              <table>
                <row>
                  <cell>bei&#x017F;piele: kracht</cell>
                  <cell>pl. kracht-en</cell>
                  <cell>tong</cell>
                  <cell>pl. tong-en</cell>
                </row>
                <row>
                  <cell>kracht-e</cell>
                  <cell>kracht-en</cell>
                  <cell>tong-e</cell>
                  <cell>tong-en</cell>
                </row>
                <row>
                  <cell>kracht-e</cell>
                  <cell>kracht-en</cell>
                  <cell>tong-e</cell>
                  <cell>tong-en</cell>
                </row>
                <row>
                  <cell>kracht</cell>
                  <cell>kracht-en</cell>
                  <cell>tong</cell>
                  <cell>tong-en</cell>
                </row><lb/>
              </table>
              <p>die&#x017F;elbe mi&#x017F;chung &#x017F;tarker und &#x017F;chw. form, wie beim<lb/>
ma&#x017F;c. 1) ur&#x017F;prünglich &#x017F;tarke: a) einfache: âr (&#x017F;pica) bâr<lb/>
(feretrum) bor&#x017F;t (pectus) bruid (&#x017F;pon&#x017F;a) dâd (facinus)<lb/>
deugd (virtus) deur (porta) êr (honos) end (anas) gans<lb/>
(an&#x017F;er) geit (capra) gent (&#x017F;crobs) hal (aula) comp. mit<lb/>
-heid, als &#x017F;chònheid etc. im pl. -hêden; hel (infernus)<lb/>
heup (coxa) jeugd (juventus) klôf (fi&#x017F;&#x017F;ura) kracht (vis)<lb/>
lèr (doctrina) li&#x017F;t (fraus) lucht (aer) luis (pediculus)<lb/>
macht (pote&#x017F;tas) mâgd (virgo) mât (modus) meid (virgo)<lb/>
melk (lac) min (amor) muis (mus) nâld (acus) nôd und<lb/>
nôddruft (nece&#x017F;&#x017F;.) pôrt (porta) rêf (rima) ru&#x017F;t (quies) &#x017F;châl<lb/>
(phiala) &#x017F;chort (&#x017F;upparum) &#x017F;chrift (&#x017F;criptura) &#x017F;chuld (de-<lb/>
bitum) &#x017F;lêf (cochlear) &#x017F;prâk (&#x017F;ermo) &#x017F;tad (urbs) &#x017F;tang<lb/>
(ha&#x017F;ta) &#x017F;têg (&#x017F;emita) tâl (lingua) tang (forceps) tên (vir-<lb/>
gula) trouw (fides) vârd (iter) vlag (vexillum) vlucht<lb/>
(fuga) vrouw (uxor) wèr (defen&#x017F;io) wereld (mundus)<lb/>
wet (lex) wîk (vicus) wrâk (vindicta) zâk (res) ziel<lb/>
(anima) etc. b) bildungen mit <hi rendition="#i">-el, -en, -er</hi>, als: nêtel<lb/>
(urtica) hâven (portus) leugen (mendacium) kâmer (cu-<lb/>
biculum) &#x017F;plinter (fe&#x017F;tuca) etc. &#x2014; c) mit <hi rendition="#i">-ing:</hi> mâning<lb/>
(monitio) lo&#x017F;&#x017F;ing (redemtio) etc. <hi rendition="#i">-nis:</hi> droefnis (moe&#x017F;ti-<lb/>
tia) etc. &#x2014; 2) ur&#x017F;prünglich &#x017F;chwache, als: bloem (flos)<lb/>
bôn (faba) gal (bilis) kan (cantharus) kerk (eccle&#x017F;ia) ki&#x017F;t<lb/>
(ci&#x017F;ta) krôn (corona) mâg (&#x017F;tomachus) mân (luna) rôs<lb/>
(ro&#x017F;a) &#x017F;tar (&#x017F;tella) &#x017F;tôf (hypocau&#x017F;tum) tong (lingua) wang<lb/>
(gena) wêk (hebdomas) wol (lana) zon (&#x017F;ol) etc.</p><lb/>
              <p><hi rendition="#i">Anmerkungen:</hi> 1) auch die fem. auf -el, -en, -er<lb/>
können den unorg. pl. -s annehmen, als: nêtels, leu-<lb/>
gens, &#x017F;plinters. &#x2014; 2) &#x017F;ehr häufig er&#x017F;cheint bei den fem.<lb/>
ur&#x017F;prünglich er&#x017F;ter und zweiter &#x017F;tarker oder &#x017F;chwacher<lb/>
decl. im nom. acc. &#x017F;g. die endung -e, &#x017F;o daß &#x017F;ich alle<lb/>
<fw place="bottom" type="sig">Y y 2</fw><lb/></p>
            </div>
          </div>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[707/0733] II. neuniederl. ſubſt. femininum. (nuntius) erve (heres) hâze (lepus) jonge (puer) nâme (nomen) etc. — 4) ſelten hat ſich die ſchwache endung in eine unorg. bildung -en verwandelt, z. b. in veulen (pullus equi) gen. veulens; ſo bildet auch jonge (puer) den pl. jongens. — 5) ausnahmsweiſe gilt noch der org, ſchwache gen ſg. in hêren (domini) grâven (comitis) menſchen (hominis) hertôgen (ducis). Starkes und ſchwaches femininum. beiſpiele: kracht pl. kracht-en tong pl. tong-en kracht-e kracht-en tong-e tong-en kracht-e kracht-en tong-e tong-en kracht kracht-en tong tong-en dieſelbe miſchung ſtarker und ſchw. form, wie beim maſc. 1) urſprünglich ſtarke: a) einfache: âr (ſpica) bâr (feretrum) borſt (pectus) bruid (ſponſa) dâd (facinus) deugd (virtus) deur (porta) êr (honos) end (anas) gans (anſer) geit (capra) gent (ſcrobs) hal (aula) comp. mit -heid, als ſchònheid etc. im pl. -hêden; hel (infernus) heup (coxa) jeugd (juventus) klôf (fiſſura) kracht (vis) lèr (doctrina) liſt (fraus) lucht (aer) luis (pediculus) macht (poteſtas) mâgd (virgo) mât (modus) meid (virgo) melk (lac) min (amor) muis (mus) nâld (acus) nôd und nôddruft (neceſſ.) pôrt (porta) rêf (rima) ruſt (quies) ſchâl (phiala) ſchort (ſupparum) ſchrift (ſcriptura) ſchuld (de- bitum) ſlêf (cochlear) ſprâk (ſermo) ſtad (urbs) ſtang (haſta) ſtêg (ſemita) tâl (lingua) tang (forceps) tên (vir- gula) trouw (fides) vârd (iter) vlag (vexillum) vlucht (fuga) vrouw (uxor) wèr (defenſio) wereld (mundus) wet (lex) wîk (vicus) wrâk (vindicta) zâk (res) ziel (anima) etc. b) bildungen mit -el, -en, -er, als: nêtel (urtica) hâven (portus) leugen (mendacium) kâmer (cu- biculum) ſplinter (feſtuca) etc. — c) mit -ing: mâning (monitio) loſſing (redemtio) etc. -nis: droefnis (moeſti- tia) etc. — 2) urſprünglich ſchwache, als: bloem (flos) bôn (faba) gal (bilis) kan (cantharus) kerk (eccleſia) kiſt (ciſta) krôn (corona) mâg (ſtomachus) mân (luna) rôs (roſa) ſtar (ſtella) ſtôf (hypocauſtum) tong (lingua) wang (gena) wêk (hebdomas) wol (lana) zon (ſol) etc. Anmerkungen: 1) auch die fem. auf -el, -en, -er können den unorg. pl. -s annehmen, als: nêtels, leu- gens, ſplinters. — 2) ſehr häufig erſcheint bei den fem. urſprünglich erſter und zweiter ſtarker oder ſchwacher decl. im nom. acc. ſg. die endung -e, ſo daß ſich alle Y y 2

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde gemäß den DTA-Transkriptionsrichtlinien im Double-Keying-Verfahren von Nicht-Muttersprachlern erfasst und in XML/TEI P5 nach DTA-Basisformat kodiert.




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822/733
Zitationshilfe: Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 1. Göttingen, 1822, S. 707. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822/733>, abgerufen am 25.04.2024.