Dokumentansicht: M407-G1.xml [XML, CMDI, OAI_DC]

Metadaten

Texttitel (Kurzbezeichnung)Hermann von Fritzlar: Heiligenleben
Textkürzel in ReM (und in der Mittelhochdeutschen Grammatik)Hleb
Textkürzel im Mittelhochdeutschen WörterbuchHvFritzlHl
Textsorte, spezifischReligion
TextsorteHeiligenlegenden, Predigten
Textart (P = Prosatext, U = Urkunde, V = Verstext)P
Primäre Referenz (Edition, Handschrift)Handschrift
Sekundäre Referenz (Edition, Handschrift)Edition [Seite+Zeile]
AufbewahrungsortHeidelberg, Universitätsbibl.
SignaturCpg 113
Link zum Handschriftencensushttp://www.handschriftencensus.de/2770
Überlieferungstyp (Handschrift, Rolle, Inschrift)Handschrift
Blattangabe215 Blätter
AusschnittBl. 4r,13-19v,19; 89v,01-110r,21; 177v,9-192r,6
Sprachstufe (in ReM steht “mhd”)mhd
sprachlicher Großraum, weit (oberdeutsch, mitteldeutsch, niederdeutsch)mitteldeutsch
sprachlicher Großraum, enger (z.B. ostoberdeutsch, westmitteldeutsch)westmitteldeutsch
Sprachlandschaft/Dialekt (z.B. nordbairisch, schwäbisch, hessisch)hessisch-thüringisch
Lokalisierung/Schreibort-
Zeit (Jahrhundert(hälfte)) (z.B. 12,2 = 12. Jh., 2. Hälfte)14,1
Bemerkungen zum Überlieferungsträger-
Zeit (genauere Datierung)-
Lokalisierung (Entstehungsort) des TextesFritzlar
Autor des TextesHermann von Fritzlar
Sprache des Autors-
Übersetzungsvorlage-
Edition (Standardedition, auf die sich ggf. die primäre oder sekundäre Referenz bezieht)Franz Pfeiffer (Hg.), Deutsche Mystiker des vierzehnten Jahrhunderts, Bd. I: Hermann von Fritslar, Nicolaus von Straßburg, David von Augsburg, Leipzig 1845, S. 3-142.
Korpuszugehörigkeit (ReM I, ReM II, MiGraKo)MiGraKo
Bemerkungen zur Texterfassung/Transkription-
Bemerkungen zur Annotation-
Digitalisierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Laila Cuno-Janßen (Bonn)
Kollationierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Bernd Krause, Claudia Kläs, Christine Hentschel, Hendrik Wevers (Bonn)
Präeditiert durch: Name(n) (Arbeitsstelle)Frank Ringeler (Bonn)
Annotierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Frank Ringeler (Bonn)
Abschlusskorrektur durch: Name(n) (Arbeitsstelle)Barbara Lenz-Kemper, Tobias A. Kemper (Bonn)

Dokumenttext

ZeileTranskription (Unicode)Transliteration
[4ra,13]
[4ra,14]
[4ra,15]
[4ra,16]
[4ra,17]
[4ra,18]
[4ra,19]
[4ra,20]
[4ra,21]
[4ra,22]
[4ra,23]
[4ra,24]
[4ra,25]
[4va,1]
[4va,2]
[4va,3]
[4va,4]
[4va,5]
[4va,6]
[4va,7]
[4va,8]
[4va,9]
[4va,10]
[4va,11]
[4va,12]
[4va,13]
[4va,14]
[4va,15]
[4va,16]
[4va,17]
[4va,18]
[4va,19]
[4va,20]
[4va,21]
[4va,22]
[4va,23]
[4va,24]
[4va,25]
[5ra,1]
[5ra,2]
[5ra,3]
[5ra,4]
[5ra,5]
[5ra,6]
[5ra,7]
[5ra,8]
[5ra,9]
[5ra,10]
[5ra,11]
[5ra,12]
[5ra,13]
[5ra,14]
[5ra,15]
[5ra,16]
[5ra,17]
[5ra,18]
[5ra,19]
[5ra,20]
[5ra,21]
[5ra,22]
[5ra,23]
[5ra,24]
[5va,1]
[5va,2]
[5va,3]
[5va,4]
[5va,5]
[5va,6]
[5va,7]
[5va,8]
[5va,9]
[5va,10]
[5va,11]
[5va,12]
[5va,13]
[5va,14]
[5va,15]
[5va,16]
[5va,17]
[5va,18]
[5va,19]
[5va,20]
[5va,21]
[5va,22]
[5va,23]
[5va,24]
[6ra,1]
[6ra,2]
[6ra,3]
[6ra,4]
[6ra,5]
[6ra,6]
[6ra,7]
[6ra,8]
[6ra,9]
[6ra,10]
[6ra,11]
[6ra,12]
[6ra,13]
[6ra,14]
[6ra,15]
[6ra,16]
[6ra,17]
[6ra,18]
[6ra,19]
[6ra,20]
[6ra,21]
[6ra,22]
[6ra,23]
[6ra,24]
[6va,1]
[6va,2]
[6va,3]
[6va,4]
[6va,5]
[6va,6]
[6va,7]
[6va,8]
[6va,9]
[6va,10]
[6va,11]
[6va,12]
[6va,13]
[6va,14]
[6va,15]
[6va,16]
[6va,17]
[6va,18]
[6va,19]
[6va,20]
[6va,21]
[6va,22]
[6va,23]
[6va,24]
[7ra,1]
[7ra,2]
[7ra,3]
[7ra,4]
[7ra,5]
[7ra,6]
[7ra,7]
[7ra,8]
[7ra,9]
[7ra,10]
[7ra,11]
[7ra,12]
[7ra,13]
[7ra,14]
[7ra,15]
[7ra,16]
[7ra,17]
[7ra,18]
[7ra,19]
[7ra,20]
[7ra,21]
[7ra,22]
[7ra,23]
[7ra,24]
[7va,1]
[7va,2]
[7va,3]
[7va,4]
[7va,5]
[7va,6]
[7va,7]
[7va,8]
[7va,9]
[7va,10]
[7va,11]
[7va,12]
[7va,13]
[7va,14]
[7va,15]
[7va,16]
[7va,17]
[7va,18]
[7va,19]
[7va,20]
[7va,21]
[7va,22]
[7va,23]
[7va,24]
[8ra,1]
[8ra,2]
[8ra,3]
[8ra,4]
[8ra,5]
[8ra,6]
[8ra,7]
[8ra,8]
[8ra,9]
[8ra,10]
[8ra,11]
[8ra,12]
[8ra,13]
[8ra,14]
[8ra,15]
[8ra,16]
[8ra,17]
[8ra,18]
[8ra,19]
[8ra,20]
[8ra,21]
[8ra,22]
[8ra,23]
[8ra,24]
[8va,1]
[8va,2]
[8va,3]
[8va,4]
[8va,5]
[8va,6]
[8va,7]
[8va,8]
[8va,9]
[8va,10]
[8va,11]
[8va,12]
[8va,13]
[8va,14]
[8va,15]
[8va,16]
[8va,17]
[8va,18]
[8va,19]
[8va,20]
[8va,21]
[8va,22]
[8va,23]
[8va,24]
[9ra,1]
[9ra,2]
[9ra,3]
[9ra,4]
[9ra,5]
[9ra,6]
[9ra,7]
[9ra,8]
[9ra,9]
[9ra,10]
[9ra,11]
[9ra,12]
[9ra,13]
[9ra,14]
[9ra,15]
[9ra,16]
[9ra,17]
[9ra,18]
[9ra,19]
[9ra,20]
[9ra,21]
[9ra,22]
[9ra,23]
[9ra,24]
[9ra,25]
[9va,1]
[9va,2]
[9va,3]
[9va,4]
[9va,5]
[9va,6]
[9va,7]
[9va,8]
[9va,9]
[9va,10]
[9va,11]
[9va,12]
[9va,13]
[9va,14]
[9va,15]
[9va,16]
[9va,17]
[9va,18]
[9va,19]
[9va,20]
[9va,21]
[9va,22]
[9va,23]
[9va,24]
[9va,25]
[10ra,1]
[10ra,2]
[10ra,3]
[10ra,4]
[10ra,5]
[10ra,6]
[10ra,7]
[10ra,8]
[10ra,9]
[10ra,10]
[10ra,11]
[10ra,12]
[10ra,13]
[10ra,14]
[10ra,15]
[10ra,16]
[10ra,17]
[10ra,18]
[10ra,19]
[10ra,20]
[10ra,21]
[10ra,22]
[10ra,23]
[10ra,24]
[10va,1]
[10va,2]
[10va,3]
[10va,4]
[10va,5]
[10va,6]
[10va,7]
[10va,8]
[10va,9]
[10va,10]
[10va,11]
[10va,12]
[10va,13]
[10va,14]
[10va,15]
[10va,16]
[10va,17]
[10va,18]
[10va,19]
[10va,20]
[10va,21]
[10va,22]
[10va,23]
[10va,24]
[11ra,1]
[11ra,2]
[11ra,3]
[11ra,4]
[11ra,5]
[11ra,6]
[11ra,7]
[11ra,8]
[11ra,9]
[11ra,10]
[11ra,11]
[11ra,12]
[11ra,13]
[11ra,14]
[11ra,15]
[11ra,16]
[11ra,17]
[11ra,18]
[11ra,19]
[11ra,20]
[11ra,21]
[11ra,22]
[11ra,23]
[11ra,24]
[11va,1]
[11va,2]
[11va,3]
[11va,4]
[11va,5]
[11va,6]
[11va,7]
[11va,8]
[11va,9]
[11va,10]
[11va,11]
[11va,12]
[11va,13]
[11va,14]
[11va,15]
[11va,16]
[11va,17]
[11va,18]
[11va,19]
[11va,20]
[11va,21]
[11va,22]
[11va,23]
[11va,24]
[12ra,1]
[12ra,2]
[12ra,3]
[12ra,4]
[12ra,5]
[12ra,6]
[12ra,7]
[12ra,8]
[12ra,9]
[12ra,10]
[12ra,11]
[12ra,12]
[12ra,13]
[12ra,14]
[12ra,15]
[12ra,16]
[12ra,17]
[12ra,18]
[12ra,19]
[12ra,20]
[12ra,21]
[12ra,22]
[12ra,23]
[12ra,24]
[12va,1]
[12va,2]
[12va,3]
[12va,4]
[12va,5]
[12va,6]
[12va,7]
[12va,8]
[12va,9]
[12va,10]
[12va,11]
[12va,12]
[12va,13]
[12va,14]
[12va,15]
[12va,16]
[12va,17]
[12va,18]
[12va,19]
[12va,20]
[12va,21]
[12va,22]
[12va,23]
[12va,24]
[13ra,1]
[13ra,2]
[13ra,3]
[13ra,4]
[13ra,5]
[13ra,6]
[13ra,7]
[13ra,8]
[13ra,9]
[13ra,10]
[13ra,11]
[13ra,12]
[13ra,13]
[13ra,14]
[13ra,15]
[13ra,16]
[13ra,17]
[13ra,18]
[13ra,19]
[13ra,20]
[13ra,21]
[13ra,22]
[13ra,23]
[13ra,24]
[13va,1]
[13va,2]
[13va,3]
[13va,4]
[13va,5]
[13va,6]
[13va,7]
[13va,8]
[13va,9]
[13va,10]
[13va,11]
[13va,12]
[13va,13]
[13va,14]
[13va,15]
[13va,16]
[13va,17]
[13va,18]
[13va,19]
[13va,20]
[13va,21]
[13va,22]
[13va,23]
[13va,24]
[13va,25]
[14ra,1]
[14ra,2]
[14ra,3]
[14ra,4]
[14ra,5]
[14ra,6]
[14ra,7]
[14ra,8]
[14ra,9]
[14ra,10]
[14ra,11]
[14ra,12]
[14ra,13]
[14ra,14]
[14ra,15]
[14ra,16]
[14ra,17]
[14ra,18]
[14ra,19]
[14ra,20]
[14ra,21]
[14ra,22]
[14ra,23]
[14ra,24]
[14va,1]
[14va,2]
[14va,3]
[14va,4]
[14va,5]
[14va,6]
[14va,7]
[14va,8]
[14va,9]
[14va,10]
[14va,11]
[14va,12]
[14va,13]
[14va,14]
[14va,15]
[14va,16]
[14va,17]
[14va,18]
[14va,19]
[14va,20]
[14va,21]
[14va,22]
[14va,23]
[14va,24]
[15ra,1]
[15ra,2]
[15ra,3]
[15ra,4]
[15ra,5]
[15ra,6]
[15ra,7]
[15ra,8]
[15ra,9]
[15ra,10]
[15ra,11]
[15ra,12]
[15ra,13]
[15ra,14]
[15ra,15]
[15ra,16]
[15ra,17]
[15ra,18]
[15ra,19]
[15ra,20]
[15ra,21]
[15ra,22]
[15ra,23]
[15ra,24]
[15va,1]
[15va,2]
[15va,3]
[15va,4]
[15va,5]
[15va,6]
[15va,7]
[15va,8]
[15va,9]
[15va,10]
[15va,11]
[15va,12]
[15va,13]
[15va,14]
[15va,15]
[15va,16]
[15va,17]
[15va,18]
[15va,19]
[15va,20]
[15va,21]
[15va,22]
[15va,23]
[15va,24]
[16ra,1]
[16ra,2]
[16ra,3]
[16ra,4]
[16ra,5]
[16ra,6]
[16ra,7]
[16ra,8]
[16ra,9]
[16ra,10]
[16ra,11]
[16ra,12]
[16ra,13]
[16ra,14]
[16ra,15]
[16ra,16]
[16ra,17]
[16ra,18]
[16ra,19]
[16ra,20]
[16ra,21]
[16ra,22]
[16ra,23]
[16ra,24]
[16va,1]
[16va,2]
[16va,3]
[16va,4]
[16va,5]
[16va,6]
[16va,7]
[16va,8]
[16va,9]
[16va,10]
[16va,11]
[16va,12]
[16va,13]
[16va,14]
[16va,15]
[16va,16]
[16va,17]
[16va,18]
[16va,19]
[16va,20]
[16va,21]
[16va,22]
[16va,23]
[16va,24]
[17ra,1]
[17ra,2]
[17ra,3]
[17ra,4]
[17ra,5]
[17ra,6]
[17ra,7]
[17ra,8]
[17ra,9]
[17ra,10]
[17ra,11]
[17ra,12]
[17ra,13]
[17ra,14]
[17ra,15]
[17ra,16]
[17ra,17]
[17ra,18]
[17ra,19]
[17ra,20]
[17ra,21]
[17ra,22]
[17ra,23]
[17ra,24]
[17va,1]
[17va,2]
[17va,3]
[17va,4]
[17va,5]
[17va,6]
[17va,7]
[17va,8]
[17va,9]
[17va,10]
[17va,11]
[17va,12]
[17va,13]
[17va,14]
[17va,15]
[17va,16]
[17va,17]
[17va,18]
[17va,19]
[17va,20]
[17va,21]
[17va,22]
[17va,23]
[17va,24]
[18ra,1]
[18ra,2]
[18ra,3]
[18ra,4]
[18ra,5]
[18ra,6]
[18ra,7]
[18ra,8]
[18ra,9]
[18ra,10]
[18ra,11]
[18ra,12]
[18ra,13]
[18ra,14]
[18ra,15]
[18ra,16]
[18ra,17]
[18ra,18]
[18ra,19]
[18ra,20]
[18ra,21]
[18ra,22]
[18ra,23]
[18ra,24]
[18va,1]
[18va,2]
[18va,3]
[18va,4]
[18va,5]
[18va,6]
[18va,7]
[18va,8]
[18va,9]
[18va,10]
[18va,11]
[18va,12]
[18va,13]
[18va,14]
[18va,15]
[18va,16]
[18va,17]
[18va,18]
[18va,19]
[18va,20]
[18va,21]
[18va,22]
[18va,23]
[18va,24]
[19ra,1]
[19ra,2]
[19ra,3]
[19ra,4]
[19ra,5]
[19ra,6]
[19ra,7]
[19ra,8]
[19ra,9]
[19ra,10]
[19ra,11]
[19ra,12]
[19ra,13]
[19ra,14]
[19ra,15]
[19ra,16]
[19ra,17]
[19ra,18]
[19ra,19]
[19ra,20]
[19ra,21]
[19ra,22]
[19ra,23]
[19ra,24]
[19va,1]
[19va,2]
[19va,3]
[19va,4]
[19va,5]
[19va,6]
[19va,7]
[19va,8]
[19va,9]
[19va,10]
[19va,11]
[19va,12]
[19va,13]
[19va,14]
[19va,15]
[19va,16]
[19va,17]
[19va,18]
[19va,19]
[89va,1]
[89va,2]
[89va,3]
[89va,4]
[89va,5]
[89va,6]
[89va,7]
[89va,8]
[89va,9]
[89va,10]
[89va,11]
[89va,12]
[89va,13]
[89va,14]
[89va,15]
[89va,16]
[89va,17]
[89va,18]
[89va,19]
[89va,20]
[89va,21]
[89va,22]
[89va,23]
[89va,24]
[90ra,1]
[90ra,2]
[90ra,3]
[90ra,4]
[90ra,5]
[90ra,6]
[90ra,7]
[90ra,8]
[90ra,9]
[90ra,10]
[90ra,11]
[90ra,12]
[90ra,13]
[90ra,14]
[90ra,15]
[90ra,16]
[90ra,17]
[90ra,18]
[90ra,19]
[90ra,20]
[90ra,21]
[90ra,22]
[90ra,23]
[90ra,24]
[90va,1]
[90va,2]
[90va,3]
[90va,4]
[90va,5]
[90va,6]
[90va,7]
[90va,8]
[90va,9]
[90va,10]
[90va,11]
[90va,12]
[90va,13]
[90va,14]
[90va,15]
[90va,16]
[90va,17]
[90va,18]
[90va,19]
[90va,20]
[90va,21]
[90va,22]
[90va,23]
[90va,24]
[91ra,1]
[91ra,2]
[91ra,3]
[91ra,4]
[91ra,5]
[91ra,6]
[91ra,7]
[91ra,8]
[91ra,9]
[91ra,10]
[91ra,11]
[91ra,12]
[91ra,13]
[91ra,14]
[91ra,15]
[91ra,16]
[91ra,17]
[91ra,18]
[91ra,19]
[91ra,20]
[91ra,21]
[91ra,22]
[91ra,23]
[91ra,24]
[91va,1]
[91va,2]
[91va,3]
[91va,4]
[91va,5]
[91va,6]
[91va,7]
[91va,8]
[91va,9]
[91va,10]
[91va,11]
[91va,12]
[91va,13]
[91va,14]
[91va,15]
[91va,16]
[91va,17]
[91va,18]
[91va,19]
[91va,20]
[91va,21]
[91va,22]
[91va,23]
[91va,24]
[92ra,1]
[92ra,2]
[92ra,3]
[92ra,4]
[92ra,5]
[92ra,6]
[92ra,7]
[92ra,8]
[92ra,9]
[92ra,10]
[92ra,11]
[92ra,12]
[92ra,13]
[92ra,14]
[92ra,15]
[92ra,16]
[92ra,17]
[92ra,18]
[92ra,19]
[92ra,20]
[92ra,21]
[92ra,22]
[92ra,23]
[92ra,24]
[92va,1]
[92va,2]
[92va,3]
[92va,4]
[92va,5]
[92va,6]
[92va,7]
[92va,8]
[92va,9]
[92va,10]
[92va,11]
[92va,12]
[92va,13]
[92va,14]
[92va,15]
[92va,16]
[92va,17]
[92va,18]
[92va,19]
[92va,20]
[92va,21]
[92va,22]
[92va,23]
[92va,24]
[93ra,1]
[93ra,2]
[93ra,3]
[93ra,4]
[93ra,5]
[93ra,6]
[93ra,7]
[93ra,8]
[93ra,9]
[93ra,10]
[93ra,11]
[93ra,12]
[93ra,13]
[93ra,14]
[93ra,15]
[93ra,16]
[93ra,17]
[93ra,18]
[93ra,19]
[93ra,20]
[93ra,21]
[93ra,22]
[93ra,23]
[93ra,24]
[93va,1]
[93va,2]
[93va,3]
[93va,4]
[93va,5]
[93va,6]
[93va,7]
[93va,8]
[93va,9]
[93va,10]
[93va,11]
[93va,12]
[93va,13]
[93va,14]
[93va,15]
[93va,16]
[93va,17]
[93va,18]
[93va,19]
[93va,20]
[93va,21]
[93va,22]
[93va,23]
[93va,24]
[94ra,1]
[94ra,2]
[94ra,3]
[94ra,4]
[94ra,5]
[94ra,6]
[94ra,7]
[94ra,8]
[94ra,9]
[94ra,10]
[94ra,11]
[94ra,12]
[94ra,13]
[94ra,14]
[94ra,15]
[94ra,16]
[94ra,17]
[94ra,18]
[94ra,19]
[94ra,20]
[94ra,21]
[94ra,22]
[94ra,23]
[94ra,24]
[94va,1]
[94va,2]
[94va,3]
[94va,4]
[94va,5]
[94va,6]
[94va,7]
[94va,8]
[94va,9]
[94va,10]
[94va,11]
[94va,12]
[94va,13]
[94va,14]
[94va,15]
[94va,16]
[94va,17]
[94va,18]
[94va,19]
[94va,20]
[94va,21]
[94va,22]
[94va,23]
[94va,24]
[95ra,1]
[95ra,2]
[95ra,3]
[95ra,4]
[95ra,5]
[95ra,6]
[95ra,7]
[95ra,8]
[95ra,9]
[95ra,10]
[95ra,11]
[95ra,12]
[95ra,13]
[95ra,14]
[95ra,15]
[95ra,16]
[95ra,17]
[95ra,18]
[95ra,19]
[95ra,20]
[95ra,21]
[95ra,22]
[95ra,23]
[95ra,24]
[95va,1]
[95va,2]
[95va,3]
[95va,4]
[95va,5]
[95va,6]
[95va,7]
[95va,8]
[95va,9]
[95va,10]
[95va,11]
[95va,12]
[95va,13]
[95va,14]
[95va,15]
[95va,16]
[95va,17]
[95va,18]
[95va,19]
[95va,20]
[95va,21]
[95va,22]
[95va,23]
[95va,24]
[96ra,1]
[96ra,2]
[96ra,3]
[96ra,4]
[96ra,5]
[96ra,6]
[96ra,7]
[96ra,8]
[96ra,9]
[96ra,10]
[96ra,11]
[96ra,12]
[96ra,13]
[96ra,14]
[96ra,15]
[96ra,16]
[96ra,17]
[96ra,18]
[96ra,19]
[96ra,20]
[96ra,21]
[96ra,22]
[96ra,23]
[96ra,24]
[96va,1]
[96va,2]
[96va,3]
[96va,4]
[96va,5]
[96va,6]
[96va,7]
[96va,8]
[96va,9]
[96va,10]
[96va,11]
[96va,12]
[96va,13]
[96va,14]
[96va,15]
[96va,16]
[96va,17]
[96va,18]
[96va,19]
[96va,20]
[96va,21]
[96va,22]
[96va,23]
[96va,24]
[97ra,1]
[97ra,2]
[97ra,3]
[97ra,4]
[97ra,5]
[97ra,6]
[97ra,7]
[97ra,8]
[97ra,9]
[97ra,10]
[97ra,11]
[97ra,12]
[97ra,13]
[97ra,14]
[97ra,15]
[97ra,16]
[97ra,17]
[97ra,18]
[97ra,19]
[97ra,20]
[97ra,21]
[97ra,22]
[97ra,23]
[97ra,24]
[97va,1]
[97va,2]
[97va,3]
[97va,4]
[97va,5]
[97va,6]
[97va,7]
[97va,8]
[97va,9]
[97va,10]
[97va,11]
[97va,12]
[97va,13]
[97va,14]
[97va,15]
[97va,16]
[97va,17]
[97va,18]
[97va,19]
[97va,20]
[97va,21]
[97va,22]
[97va,23]
[97va,24]
[98ra,1]
[98ra,2]
[98ra,3]
[98ra,4]
[98ra,5]
[98ra,6]
[98ra,7]
[98ra,8]
[98ra,9]
[98ra,10]
[98ra,11]
[98ra,12]
[98ra,13]
[98ra,14]
[98ra,15]
[98ra,16]
[98ra,17]
[98ra,18]
[98ra,19]
[98ra,20]
[98ra,21]
[98ra,22]
[98ra,23]
[98ra,24]
[98va,1]
[98va,2]
[98va,3]
[98va,4]
[98va,5]
[98va,6]
[98va,7]
[98va,8]
[98va,9]
[98va,10]
[98va,11]
[98va,12]
[98va,13]
[98va,14]
[98va,15]
[98va,16]
[98va,17]
[98va,18]
[98va,19]
[98va,20]
[98va,21]
[98va,22]
[98va,23]
[98va,24]
[99ra,1]
[99ra,2]
[99ra,3]
[99ra,4]
[99ra,5]
[99ra,6]
[99ra,7]
[99ra,8]
[99ra,9]
[99ra,10]
[99ra,11]
[99ra,12]
[99ra,13]
[99ra,14]
[99ra,15]
[99ra,16]
[99ra,17]
[99ra,18]
[99ra,19]
[99ra,20]
[99ra,21]
[99ra,22]
[99ra,23]
[99ra,24]
[99va,1]
[99va,2]
[99va,3]
[99va,4]
[99va,5]
[99va,6]
[99va,7]
[99va,8]
[99va,9]
[99va,10]
[99va,11]
[99va,12]
[99va,13]
[99va,14]
[99va,15]
[99va,16]
[99va,17]
[99va,18]
[99va,19]
[99va,20]
[99va,21]
[99va,22]
[99va,23]
[99va,24]
[100ra,1]
[100ra,2]
[100ra,3]
[100ra,4]
[100ra,5]
[100ra,6]
[100ra,7]
[100ra,8]
[100ra,9]
[100ra,10]
[100ra,11]
[100ra,12]
[100ra,13]
[100ra,14]
[100ra,15]
[100ra,16]
[100ra,17]
[100ra,18]
[100ra,19]
[100ra,20]
[100ra,21]
[100ra,22]
[100ra,23]
[100ra,24]
[100va,1]
[100va,2]
[100va,3]
[100va,4]
[100va,5]
[100va,6]
[100va,7]
[100va,8]
[100va,9]
[100va,10]
[100va,11]
[100va,12]
[100va,13]
[100va,14]
[100va,15]
[100va,16]
[100va,17]
[100va,18]
[100va,19]
[100va,20]
[100va,21]
[100va,22]
[100va,23]
[100va,24]
[101ra,1]
[101ra,2]
[101ra,3]
[101ra,4]
[101ra,5]
[101ra,6]
[101ra,7]
[101ra,8]
[101ra,9]
[101ra,10]
[101ra,11]
[101ra,12]
[101ra,13]
[101ra,14]
[101ra,15]
[101ra,16]
[101ra,17]
[101ra,18]
[101ra,19]
[101ra,20]
[101ra,21]
[101ra,22]
[101ra,23]
[101ra,24]
[101va,1]
[101va,2]
[101va,3]
[101va,4]
[101va,5]
[101va,6]
[101va,7]
[101va,8]
[101va,9]
[101va,10]
[101va,11]
[101va,12]
[101va,13]
[101va,14]
[101va,15]
[101va,16]
[101va,17]
[101va,18]
[101va,19]
[101va,20]
[101va,21]
[101va,22]
[101va,23]
[101va,24]
[102ra,1]
[102ra,2]
[102ra,3]
[102ra,4]
[102ra,5]
[102ra,6]
[102ra,7]
[102ra,8]
[102ra,9]
[102ra,10]
[102ra,11]
[102ra,12]
[102ra,13]
[102ra,14]
[102ra,15]
[102ra,16]
[102ra,17]
[102ra,18]
[102ra,19]
[102ra,20]
[102ra,21]
[102ra,22]
[102ra,23]
[102ra,24]
[102va,1]
[102va,2]
[102va,3]
[102va,4]
[102va,5]
[102va,6]
[102va,7]
[102va,8]
[102va,9]
[102va,10]
[102va,11]
[102va,12]
[102va,13]
[102va,14]
[102va,15]
[102va,16]
[102va,17]
[102va,18]
[102va,19]
[102va,20]
[102va,21]
[102va,22]
[102va,23]
[102va,24]
[103ra,1]
[103ra,2]
[103ra,3]
[103ra,4]
[103ra,5]
[103ra,6]
[103ra,7]
[103ra,8]
[103ra,9]
[103ra,10]
[103ra,11]
[103ra,12]
[103ra,13]
[103ra,14]
[103ra,15]
[103ra,16]
[103ra,17]
[103ra,18]
[103ra,19]
[103ra,20]
[103ra,21]
[103ra,22]
[103ra,23]
[103ra,24]
[103va,1]
[103va,2]
[103va,3]
[103va,4]
[103va,5]
[103va,6]
[103va,7]
[103va,8]
[103va,9]
[103va,10]
[103va,11]
[103va,12]
[103va,13]
[103va,14]
[103va,15]
[103va,16]
[103va,17]
[103va,18]
[103va,19]
[103va,20]
[103va,21]
[103va,22]
[103va,23]
[103va,24]
[104ra,1]
[104ra,2]
[104ra,3]
[104ra,4]
[104ra,5]
[104ra,6]
[104ra,7]
[104ra,8]
[104ra,9]
[104ra,10]
[104ra,11]
[104ra,12]
[104ra,13]
[104ra,14]
[104ra,15]
[104ra,16]
[104ra,17]
[104ra,18]
[104ra,19]
[104ra,20]
[104ra,21]
[104ra,22]
[104ra,23]
[104ra,24]
[104va,1]
[104va,2]
[104va,3]
[104va,4]
[104va,5]
[104va,6]
[104va,7]
[104va,8]
[104va,9]
[104va,10]
[104va,11]
[104va,12]
[104va,13]
[104va,14]
[104va,15]
[104va,16]
[104va,17]
[104va,18]
[104va,19]
[104va,20]
[104va,21]
[104va,22]
[104va,23]
[104va,24]
[105ra,1]
[105ra,2]
[105ra,3]
[105ra,4]
[105ra,5]
[105ra,6]
[105ra,7]
[105ra,8]
[105ra,9]
[105ra,10]
[105ra,11]
[105ra,12]
[105ra,13]
[105ra,14]
[105ra,15]
[105ra,16]
[105ra,17]
[105ra,18]
[105ra,19]
[105ra,20]
[105ra,21]
[105ra,22]
[105ra,23]
[105ra,24]
[105va,1]
[105va,2]
[105va,3]
[105va,4]
[105va,5]
[105va,6]
[105va,7]
[105va,8]
[105va,9]
[105va,10]
[105va,11]
[105va,12]
[105va,13]
[105va,14]
[105va,15]
[105va,16]
[105va,17]
[105va,18]
[105va,19]
[105va,20]
[105va,21]
[105va,22]
[105va,23]
[105va,24]
[106ra,1]
[106ra,2]
[106ra,3]
[106ra,4]
[106ra,5]
[106ra,6]
[106ra,7]
[106ra,8]
[106ra,9]
[106ra,10]
[106ra,11]
[106ra,12]
[106ra,13]
[106ra,14]
[106ra,15]
[106ra,16]
[106ra,17]
[106ra,18]
[106ra,19]
[106ra,20]
[106ra,21]
[106ra,22]
[106ra,23]
[106ra,24]
[106va,1]
[106va,2]
[106va,3]
[106va,4]
[106va,5]
[106va,6]
[106va,7]
[106va,8]
[106va,9]
[106va,10]
[106va,11]
[106va,12]
[106va,13]
[106va,14]
[106va,15]
[106va,16]
[106va,17]
[106va,18]
[106va,19]
[106va,20]
[106va,21]
[106va,22]
[106va,23]
[106va,24]
[107ra,1]
[107ra,2]
[107ra,3]
[107ra,4]
[107ra,5]
[107ra,6]
[107ra,7]
[107ra,8]
[107ra,9]
[107ra,10]
[107ra,11]
[107ra,12]
[107ra,13]
[107ra,14]
[107ra,15]
[107ra,16]
[107ra,17]
[107ra,18]
[107ra,19]
[107ra,20]
[107ra,21]
[107ra,22]
[107ra,23]
[107ra,24]
[107va,1]
[107va,2]
[107va,3]
[107va,4]
[107va,5]
[107va,6]
[107va,7]
[107va,8]
[107va,9]
[107va,10]
[107va,11]
[107va,12]
[107va,13]
[107va,14]
[107va,15]
[107va,16]
[107va,17]
[107va,18]
[107va,19]
[107va,20]
[107va,21]
[107va,22]
[107va,23]
[107va,24]
[108ra,1]
[108ra,2]
[108ra,3]
[108ra,4]
[108ra,5]
[108ra,6]
[108ra,7]
[108ra,8]
[108ra,9]
[108ra,10]
[108ra,11]
[108ra,12]
[108ra,13]
[108ra,14]
[108ra,15]
[108ra,16]
[108ra,17]
[108ra,18]
[108ra,19]
[108ra,20]
[108ra,21]
[108ra,22]
[108ra,23]
[108ra,24]
[108va,1]
[108va,2]
[108va,3]
[108va,4]
[108va,5]
[108va,6]
[108va,7]
[108va,8]
[108va,9]
[108va,10]
[108va,11]
[108va,12]
[108va,13]
[108va,14]
[108va,15]
[108va,16]
[108va,17]
[108va,18]
[108va,19]
[108va,20]
[108va,21]
[108va,22]
[108va,23]
[108va,24]
[109ra,1]
[109ra,2]
[109ra,3]
[109ra,4]
[109ra,5]
[109ra,6]
[109ra,7]
[109ra,8]
[109ra,9]
[109ra,10]
[109ra,11]
[109ra,12]
[109ra,13]
[109ra,14]
[109ra,15]
[109ra,16]
[109ra,17]
[109ra,18]
[109ra,19]
[109ra,20]
[109ra,21]
[109ra,22]
[109ra,23]
[109ra,24]
[109va,1]
[109va,2]
[109va,3]
[109va,4]
[109va,5]
[109va,6]
[109va,7]
[109va,8]
[109va,9]
[109va,10]
[109va,11]
[109va,12]
[109va,13]
[109va,14]
[109va,15]
[109va,16]
[109va,17]
[109va,18]
[109va,19]
[109va,20]
[109va,21]
[109va,22]
[109va,23]
[109va,24]
[110ra,1]
[110ra,2]
[110ra,3]
[110ra,4]
[110ra,5]
[110ra,6]
[110ra,7]
[110ra,8]
[110ra,9]
[110ra,10]
[110ra,11]
[110ra,12]
[110ra,13]
[110ra,14]
[110ra,15]
[110ra,16]
[110ra,17]
[110ra,18]
[110ra,19]
[110ra,20]
[110ra,21]
[177va,9]
[177va,10]
[177va,11]
[177va,12]
[177va,13]
[177va,14]
[177va,15]
[177va,16]
[177va,17]
[177va,18]
[177va,19]
[177va,20]
[177va,21]
[177va,22]
[177va,23]
[177va,24]
[178ra,1]
[178ra,2]
[178ra,3]
[178ra,4]
[178ra,5]
[178ra,6]
[178ra,7]
[178ra,8]
[178ra,9]
[178ra,10]
[178ra,11]
[178ra,12]
[178ra,13]
[178ra,14]
[178ra,15]
[178ra,16]
[178ra,17]
[178ra,18]
[178ra,19]
[178ra,20]
[178ra,21]
[178ra,22]
[178ra,23]
[178ra,24]
[178va,1]
[178va,2]
[178va,3]
[178va,4]
[178va,5]
[178va,6]
[178va,7]
[178va,8]
[178va,9]
[178va,10]
[178va,11]
[178va,12]
[178va,13]
[178va,14]
[178va,15]
[178va,16]
[178va,17]
[178va,18]
[178va,19]
[178va,20]
[178va,21]
[178va,22]
[178va,23]
[178va,24]
[179ra,1]
[179ra,2]
[179ra,3]
[179ra,4]
[179ra,5]
[179ra,6]
[179ra,7]
[179ra,8]
[179ra,9]
[179ra,10]
[179ra,11]
[179ra,12]
[179ra,13]
[179ra,14]
[179ra,15]
[179ra,16]
[179ra,17]
[179ra,18]
[179ra,19]
[179ra,20]
[179ra,21]
[179ra,22]
[179ra,23]
[179ra,24]
[179va,1]
[179va,2]
[179va,3]
[179va,4]
[179va,5]
[179va,6]
[179va,7]
[179va,8]
[179va,9]
[179va,10]
[179va,11]
[179va,12]
[179va,13]
[179va,14]
[179va,15]
[179va,16]
[179va,17]
[179va,18]
[179va,19]
[179va,20]
[179va,21]
[179va,22]
[179va,23]
[179va,24]
[180ra,1]
[180ra,2]
[180ra,3]
[180ra,4]
[180ra,5]
[180ra,6]
[180ra,7]
[180ra,8]
[180ra,9]
[180ra,10]
[180ra,11]
[180ra,12]
[180ra,13]
[180ra,14]
[180ra,15]
[180ra,16]
[180ra,17]
[180ra,18]
[180ra,19]
[180ra,20]
[180ra,21]
[180ra,22]
[180ra,23]
[180ra,24]
[180va,1]
[180va,2]
[180va,3]
[180va,4]
[180va,5]
[180va,6]
[180va,7]
[180va,8]
[180va,9]
[180va,10]
[180va,11]
[180va,12]
[180va,13]
[180va,14]
[180va,15]
[180va,16]
[180va,17]
[180va,18]
[180va,19]
[180va,20]
[180va,21]
[180va,22]
[180va,23]
[180va,24]
[181ra,1]
[181ra,2]
[181ra,3]
[181ra,4]
[181ra,5]
[181ra,6]
[181ra,7]
[181ra,8]
[181ra,9]
[181ra,10]
[181ra,11]
[181ra,12]
[181ra,13]
[181ra,14]
[181ra,15]
[181ra,16]
[181ra,17]
[181ra,18]
[181ra,19]
[181ra,20]
[181ra,21]
[181ra,22]
[181ra,23]
[181ra,24]
[181va,1]
[181va,2]
[181va,3]
[181va,4]
[181va,5]
[181va,6]
[181va,7]
[181va,8]
[181va,9]
[181va,10]
[181va,11]
[181va,12]
[181va,13]
[181va,14]
[181va,15]
[181va,16]
[181va,17]
[181va,18]
[181va,19]
[181va,20]
[181va,21]
[181va,22]
[181va,23]
[181va,24]
[182ra,1]
[182ra,2]
[182ra,3]
[182ra,4]
[182ra,5]
[182ra,6]
[182ra,7]
[182ra,8]
[182ra,9]
[182ra,10]
[182ra,11]
[182ra,12]
[182ra,13]
[182ra,14]
[182ra,15]
[182ra,16]
[182ra,17]
[182ra,18]
[182ra,19]
[182ra,20]
[182ra,21]
[182ra,22]
[182ra,23]
[182ra,24]
[182va,1]
[182va,2]
[182va,3]
[182va,4]
[182va,5]
[182va,6]
[182va,7]
[182va,8]
[182va,9]
[182va,10]
[182va,11]
[182va,12]
[182va,13]
[182va,14]
[182va,15]
[182va,16]
[182va,17]
[182va,18]
[182va,19]
[182va,20]
[182va,21]
[182va,22]
[182va,23]
[182va,24]
[183ra,1]
[183ra,2]
[183ra,3]
[183ra,4]
[183ra,5]
[183ra,6]
[183ra,7]
[183ra,8]
[183ra,9]
[183ra,10]
[183ra,11]
[183ra,12]
[183ra,13]
[183ra,14]
[183ra,15]
[183ra,16]
[183ra,17]
[183ra,18]
[183ra,19]
[183ra,20]
[183ra,21]
[183ra,22]
[183ra,23]
[183ra,24]
[183va,1]
[183va,2]
[183va,3]
[183va,4]
[183va,5]
[183va,6]
[183va,7]
[183va,8]
[183va,9]
[183va,10]
[183va,11]
[183va,12]
[183va,13]
[183va,14]
[183va,15]
[183va,16]
[183va,17]
[183va,18]
[183va,19]
[183va,20]
[183va,21]
[183va,22]
[183va,23]
[183va,24]
[184ra,1]
[184ra,2]
[184ra,3]
[184ra,4]
[184ra,5]
[184ra,6]
[184ra,7]
[184ra,8]
[184ra,9]
[184ra,10]
[184ra,11]
[184ra,12]
[184ra,13]
[184ra,14]
[184ra,15]
[184ra,16]
[184ra,17]
[184ra,18]
[184ra,19]
[184ra,20]
[184ra,21]
[184ra,22]
[184ra,23]
[184ra,24]
[184va,1]
[184va,2]
[184va,3]
[184va,4]
[184va,5]
[184va,6]
[184va,7]
[184va,8]
[184va,9]
[184va,10]
[184va,11]
[184va,12]
[184va,13]
[184va,14]
[184va,15]
[184va,16]
[184va,17]
[184va,18]
[184va,19]
[184va,20]
[184va,21]
[184va,22]
[184va,23]
[184va,24]
[185ra,1]
[185ra,2]
[185ra,3]
[185ra,4]
[185ra,5]
[185ra,6]
[185ra,7]
[185ra,8]
[185ra,9]
[185ra,10]
[185ra,11]
[185ra,12]
[185ra,13]
[185ra,14]
[185ra,15]
[185ra,16]
[185ra,17]
[185ra,18]
[185ra,19]
[185ra,20]
[185ra,21]
[185ra,22]
[185ra,23]
[185ra,24]
[185va,1]
[185va,2]
[185va,3]
[185va,4]
[185va,5]
[185va,6]
[185va,7]
[185va,8]
[185va,9]
[185va,10]
[185va,11]
[185va,12]
[185va,13]
[185va,14]
[185va,15]
[185va,16]
[185va,17]
[185va,18]
[185va,19]
[185va,20]
[185va,21]
[185va,22]
[185va,23]
[185va,24]
[186ra,1]
[186ra,2]
[186ra,3]
[186ra,4]
[186ra,5]
[186ra,6]
[186ra,7]
[186ra,8]
[186ra,9]
[186ra,10]
[186ra,11]
[186ra,12]
[186ra,13]
[186ra,14]
[186ra,15]
[186ra,16]
[186ra,17]
[186ra,18]
[186ra,19]
[186ra,20]
[186ra,21]
[186ra,22]
[186ra,23]
[186ra,24]
[186va,1]
[186va,2]
[186va,3]
[186va,4]
[186va,5]
[186va,6]
[186va,7]
[186va,8]
[186va,9]
[186va,10]
[186va,11]
[186va,12]
[186va,13]
[186va,14]
[186va,15]
[186va,16]
[186va,17]
[186va,18]
[186va,19]
[186va,20]
[186va,21]
[186va,22]
[186va,23]
[186va,24]
[187ra,1]
[187ra,2]
[187ra,3]
[187ra,4]
[187ra,5]
[187ra,6]
[187ra,7]
[187ra,8]
[187ra,9]
[187ra,10]
[187ra,11]
[187ra,12]
[187ra,13]
[187ra,14]
[187ra,15]
[187ra,16]
[187ra,17]
[187ra,18]
[187ra,19]
[187ra,20]
[187ra,21]
[187ra,22]
[187ra,23]
[187ra,24]
[187va,1]
[187va,2]
[187va,3]
[187va,4]
[187va,5]
[187va,6]
[187va,7]
[187va,8]
[187va,9]
[187va,10]
[187va,11]
[187va,12]
[187va,13]
[187va,14]
[187va,15]
[187va,16]
[187va,17]
[187va,18]
[187va,19]
[187va,20]
[187va,21]
[187va,22]
[187va,23]
[187va,24]
[188ra,1]
[188ra,2]
[188ra,3]
[188ra,4]
[188ra,5]
[188ra,6]
[188ra,7]
[188ra,8]
[188ra,9]
[188ra,10]
[188ra,11]
[188ra,12]
[188ra,13]
[188ra,14]
[188ra,15]
[188ra,16]
[188ra,17]
[188ra,18]
[188ra,19]
[188ra,20]
[188ra,21]
[188ra,22]
[188ra,23]
[188ra,24]
[188va,1]
[188va,2]
[188va,3]
[188va,4]
[188va,5]
[188va,6]
[188va,7]
[188va,8]
[188va,9]
[188va,10]
[188va,11]
[188va,12]
[188va,13]
[188va,14]
[188va,15]
[188va,16]
[188va,17]
[188va,18]
[188va,19]
[188va,20]
[188va,21]
[188va,22]
[188va,23]
[188va,24]
[189ra,1]
[189ra,2]
[189ra,3]
[189ra,4]
[189ra,5]
[189ra,6]
[189ra,7]
[189ra,8]
[189ra,9]
[189ra,10]
[189ra,11]
[189ra,12]
[189ra,13]
[189ra,14]
[189ra,15]
[189ra,16]
[189ra,17]
[189ra,18]
[189ra,19]
[189ra,20]
[189ra,21]
[189ra,22]
[189ra,23]
[189ra,24]
[189va,1]
[189va,2]
[189va,3]
[189va,4]
[189va,5]
[189va,6]
[189va,7]
[189va,8]
[189va,9]
[189va,10]
[189va,11]
[189va,12]
[189va,13]
[189va,14]
[189va,15]
[189va,16]
[189va,17]
[189va,18]
[189va,19]
[189va,20]
[189va,21]
[189va,22]
[189va,23]
[189va,24]
[190ra,1]
[190ra,2]
[190ra,3]
[190ra,4]
[190ra,5]
[190ra,6]
[190ra,7]
[190ra,8]
[190ra,9]
[190ra,10]
[190ra,11]
[190ra,12]
[190ra,13]
[190ra,14]
[190ra,15]
[190ra,16]
[190ra,17]
[190ra,18]
[190ra,19]
[190ra,20]
[190ra,21]
[190ra,22]
[190ra,23]
[190ra,24]
[190va,1]
[190va,2]
[190va,3]
[190va,4]
[190va,5]
[190va,6]
[190va,7]
[190va,8]
[190va,9]
[190va,10]
[190va,11]
[190va,12]
[190va,13]
[190va,14]
[190va,15]
[190va,16]
[190va,17]
[190va,18]
[190va,19]
[190va,20]
[190va,21]
[190va,22]
[190va,23]
[190va,24]
[191ra,1]
[191ra,2]
[191ra,3]
[191ra,4]
[191ra,5]
[191ra,6]
[191ra,7]
[191ra,8]
[191ra,9]
[191ra,10]
[191ra,11]
[191ra,12]
[191ra,13]
[191ra,14]
[191ra,15]
[191ra,16]
[191ra,17]
[191ra,18]
[191ra,19]
[191ra,20]
[191ra,21]
[191ra,22]
[191ra,23]
[191ra,24]
[191va,1]
[191va,2]
[191va,3]
[191va,4]
[191va,5]
[191va,6]
[191va,7]
[191va,8]
[191va,9]
[191va,10]
[191va,11]
[191va,12]
[191va,13]
[191va,14]
[191va,15]
[191va,16]
[191va,17]
[191va,18]
[191va,19]
[191va,20]
[191va,21]
[191va,22]
[191va,23]
[191va,24]
[192ra,1]
[192ra,2]
[192ra,3]
[192ra,4]
[192ra,5]
[192ra,6]
[192ra,7a]
Híe
hebit ſich ane daz buch von der heiligē
lebíne . durch daz iar alſe ſi nach der zit
geuallen . Zu deme erſten von ſente
andreas des heilige apoſtolen .
Man beget hute den tag des
grozzen apoſtolen ſente
andreas. der iſt zu lobene
von zweín ſtucken. daz
erſte. wanne her der erſte geladen iſt
vnder den apoſtolen. wie diz zu quā
daz merckent. wanne die ewange=liſten
ſchriben von der geburt vnſers
herren wan vf zwelf iar. do nach ſo
ſwígen ſi achtzen iar. aber do vnſer
herre waz drizzig iar alt vn̄ drícehē
tage. do quam her zu iohanne baptí=ſta.
vn̄ wart von yme getouft. vn̄ do
nach gíng her ín díe wuͤſteſtenūge
vffe daz hohe gebírge bi iheruſalem.
vn̄ vaſtete do víerzig tage vn̄ vierzíg
nacht. weder he ſeze oder ſtunde. odˢ
wes her begunde do des ſagen die
ewangeliſten nícht. wāne do ín die
víende líezzen. vn̄ die engele díenetē
yme. dor nach gíng vnſer herre wídˢ
zu dem íoͬdane zu iohanne. do ſtunt
iohannes mít zweín ſínen íungeren
vn̄ ſach iheſum wanderne. do her den
here ſach vor ſich gen. do ſprach her
zu den die bí íme ſtundē. Sehet daz
lamp gotis. daz gehorten die zwene
die bi íme ſtunden vn̄ gingen zu ihˢu
vn̄ ihˢc ſprach wen ſuchit ir. do ſprachē
ſí. meiſter wo woneſt du. do ſprach
ihˢc zu ín. kumet vn̄ ſehet. vn̄ ſí gíngē
mít yme. vn̄ ſahen wo her blibe. vn̄
bliben mít yme den tag. diz waz eíner
ſente andreas ſente petere bruder
wer der ander waz des enſagen die
ewangeliſten nícht. des andern tages
do luͦt her ſente petern vn̄ ſente phy=líppum.
alſo hat ir wíe dírre heilíge
der erſte geladen iſt vnder allē apo=ſtolen.
Daz andere do von dírre
heilige gelobet iſt. vmme die grozzē
erneſthaftē mínne. die er hatte zu
deme lídene vnſers herrē ihˢu xpī. do
vmme daz her bekart hatte egeas
huſvrowen des richters do wart der
richter zorníg. vn̄ líez ín ſuchen ín
alle deme lande. do daz ſente andres
horte. do gíng her ſelbˢ zu íme willeclichen.
vffe den marcket do er ſtunt
mít ſínen geſellen vn̄ ſprach zu íme
Egeas ſuches du mích. her ſprach ía.
ich ſehe dích gar gerne. du haſt míne
vrowen verkart. wan du heiſzes ſí ane
beten eínē gecrucigeten got. Do ſpᵃch
ſente andres. Ich ínhan ſi nít verkart.
Sundern ich han ſi bekart zu írme
herren ihˢu x̄po. der durch íren wíllē
gemarteret vn̄ gecruciget iſt. vn̄ vur
alle die werlt. Do ſprach egeas. Du
geſwiges des cruces. odˢ ich laze dich
an eín cruce hengen. Do ſprach ſente
andreas. Vorchte ich den tot des cruces
ſo entorſte ich nummer predien
daz cruce. Vn̄ prediete ymme eíne
lange predigate von deme cruce.
Do wart der ríchter zorníg vn̄ líez
ín ſleíffen durch die ſtat. alſo daz ſín
blut begoz den weg do man ín híne
ſleífte. Nu mercket ouch wíe wol
her ſich vermochte mít gote. wāne
eín ſchyf mít luten waren írtrunckē
ín deme mere. vn̄ wurden tot zu ſtadē
gezogen. Vn̄ do diz ſach ſente andres
daz daz volg ſich vbele hatte vnde
betrubit waren. Do kníete her níder
vn̄ bat vor ſíe. vn̄ ſi worden alle lebīde.
Vn̄ man liſet ín eíme anderen buche.
daz ſente andreas quam ín eíne ſtat
do vant her ſente matheum ínne geuangen.
vn̄ ín ín der kercker geleget
vn̄ di ríchter hatten yme ſíne ougē
vz gebrochen. Vn̄ do her zu yme quā
do ſprach her zu yme. Bruder mín li=geſt
du hie. Do ſprach her ia. mír
ſínt míne ougen vz gebrochen. Do
kníete her níder vn̄ bat vnſern herrē
ihˢm xᵽm daz her yme ſíne ougen wí=der
gebe. Vn̄ ez geſchach. Hirvmme
ſult ír mercken vier ſtucke an díſen
apoſtolen vn̄ ouch an anderē. vn̄ wer
di noch hat. der iſt eín noch volger der
apoſtolen. Daz erſte daz ſi buwetē
diſe werlt als eíne wuͤſteſtenunge
wan ſi íres líbes wurden níe ſicher
ín díſer werlde. wanne der vngelou=bigen
meníe waz ſo vil wíder ſi. daz
ſi allewege beitende waren des todes.
vn̄ ouch von den die da ſchínen críſtē
alſe ſente paulus claget ín ſíner epí=ſteln.
Alliz daz ich lide daz tuͦt mír
nícht ſo we. alſo daz ich lide von valſchen
brudeˢn. daz claget ouch ſente
Iohannes ín apocalípſí. vber die. díe
ſich íuden heizen. vn̄ nícht íuden ſín.
vn̄ criſten heízen. vn̄ nícht críſten ſín
diz ſprach ouch xᵽc. Ich ſende vch alſe
die ſchaf vnder die wolue. Daz ander
ſtucke daz ſi zu níeman keíne zufluht
hatten dan zu gote alleíne. wan díe
muz fluhet ín ír hol. vn̄ der vogel ín
ſín neſt. vn̄ der muních ín ſín cloſter
dí wertlichen lute vliehen vnder daz
beſchírmníſſe ires herren. aber díe
apoſtolen fluhen zu níemāne danne
zu gote. alleíne. Diz híz ſi. ouch vnſˢ
herre vn̄ ſprach. Habet zuflucht zu
mír. wan ich han die werlt verwūdē
Daz drítte ſi worē gote gehorſam.
ſunder mítel ín allen ſinen manūgē.
Dorvmme mochte he mít ín wírckē
alles daz her wolde. wan ſi hatten
eíne líebe der níeman widerſten
mochte. darvmme gíngen ſi vrilíchē
vor furſten vn̄ vor herren ane vorhte
wanne vnſer herre ſprach. Ir enſult
nícht vorchte die vch den líp genemē
mugen. Diz glich hatte ouch eín altuater.
der ſolde eínes abendes gen
zu ſíner celle. do wart ez groz vnwitˢ
alſo daz der gute man ſlouf ín ein
ſteínruzzen. do lag eín lewe ínne
des enwiſte her nícht. Vn̄ do her dar
ín quam. do begunde der lewe ſere
zu brūmende. do ſprach der altvater
zu deme lewen. Habe gedult vnde
wis ín vríde. wír haben beide rumes
gnug. der lewe brūmete ío mer
vn̄ mer. Do ſprach der altvater.
Wilt du nícht vríde haben ſo gang
hín vz vn̄ laz mích hínne. Do ſtunt
daz gruweliche tyer vf vn̄ gíng
ſenftmuteclichen hín vz vn̄ liez den
altvater darínne. Daz vierte daz
die apoſtolen mít vrouden mochten
íren eígen tot ane ſehen. vn̄ daz hate
dírre heilíge holicher danne iekeín
heilíge von deme die ſchrift ſprichet
Wan do xᵽc ſolde gen zu ſíme tode do
vorchte her ſich. vn̄ ſwitzete blutígē
ſweis vor angíſten. aber dírre heilíge
gíng mít froyden biz ín den tot.
wanne do egeas daz cruce líez bereiten.
vn̄ ín dor zu furte. do kníete hˢ
níder vn̄ clagete vber ſínen líchamen
vn̄ ſprach. Du armer licham den ích
ſo ſwerliche getragen habe. vn̄ mích
dicke gehíndert heſt. vn̄ vermíttelt
zwiſchen mír vn̄ gote. nu vrowe ich
mích daz ích dín ledig werden ſol. dor
noch ſo gruͦzte her daz cruce mít grozˢ
vroyde. vn̄ ſprach. Gegruzzet ſíſtu
gebenedietes cruce. wanne du gezíeret
biſt geweſet mít dem licham xpī
vn̄ gewihet mit ſíme blute. wan du
verſmehet were vnder allen holtzer̄
vn̄ biſt nu eín ere der heiligen wordē
alleíne ich dín vnwírdig ſi. doch ſo
habe ich dín lange begert. Diſe wort
vn̄ andere worte vile do her die geſprochen
hatte. do bunde ſi ín an daz cruce
ſítelíngen mít ſeilen. xᵽo wart daz
houbit vf gekart an deme cruce wan
her eín kuníg waz des hymeles. Sente
peter wart daz houbít vnder gekart
wan her eín furſte waz der críſtenheít
vn̄ ein houbet. Aber ſente andreas
wart ſitelíngen an daz cruce gebūden
daz her mít eíme ougen ſehe ín den
hymel. vn̄ mít deme andeˢn ín die crí=ſtenheit.
Die andeˢn ſprechen her duh=te
ſich nícht wírdig. daz her hínge alſe
xᵽc. ader alſe ſente peter. vn̄ her
predígete von deme cruce bíz an den
drítten tag. vn̄ bekarte alſe vil volkes
daz daz volg gíng zu deme ríchter.
vn̄ ſprachen. Egeas wes píníges du
diſen gerechten menſchen. nímeſt du
en nícht wider abe von deme cruce.
wir wollen dich ſelber toten. vnde díz
ſprach die meníge des volkes. aber
der ríchter vorchte ſich daz her daz
volk írzurnete. vn̄ daz her dar v̄me
ſterben muſte. vn̄ gíng zu deme cru=ce.
vn̄ do ſente andreas ſach daz her
quam. Do ſprach her zu yme. Egeas
kumíſtu daz du mích wílt nemē vō
deme cruce. vn̄ des en macht du nícht
tun. woldes du dich bekeren von díme
vngerechten. íz mag dir wol geſchē.
vn̄ ſprach zu gote. Herre ihˢu xpē.
wan ich lange habe begert des todes
des cruces. ſo laz mích nicht lebende
nemē von deme cruce. Do quam eín
licht von deme hymele vn̄ vmme vīg
ín daz ín nyman geſehen mochte. vn̄
darínne gap her vf ſínen geiſt. Hír
vmme mag man eín wort von yme
vz legen. daz ſalomon ſpríchit. In
deme worte gotis ſínt geueſtent die
hymele. vn̄ ín deme geiſte ſínes mundes
alle íre craft. wan die apoſtolen
waren hȳmele. v̄me víer leige eygēſchaft
des hymeles. zu dem erſten daz
der hymel ruret des ertriches weníng
alſo ſpríchit daz ewangelíum. Do
ihˢc gíng bí dem mere tyberíadis. do
ſach her zwene brudere petrū vn̄ ſente
andream. do ſprach her zu ín. Volget
mír noch. zuhant líezen ſi alle díng
vn̄ volgiten yme noch. Daz andere
der hymel der iſt hoch an ſíner ſperē
alſo waren die apoſtolen írhaben mít
írme gemute. diz ſprach ouch ſente
paulus. Vnſer wandelunge iſt ín den
hymelen. Ouch ſpríchet der prophete.
get zu eíme hohen hertzen. ſo wírt
got irhohet. Daz dritte der hymel iſt
ſnel an ſíme loyfe. alſo waren díe
apoſteln ſnel zu allen tugendē. Vn̄
daz wort gotis zu kundigende vber
alle die werlt. Diz ſprach ſente pau=lus.
wer enhat ſín wort nícht gehort
ia werliche ín allez ertriche gíng vz
ir lut. vn̄ ín alle ende der erden íre wort
Daz víerde der hymel iſt veſte an yme
ſelber . vn̄ enmag nícht keínē vremedē
indrug ínphan. alſo waz ouch dírre
apoſtole veſte vn̄ ſtete an deme gloubē
alſo daz weder drowe noch flehe mocht
ín nícht bewegen. Her iſt ouch eín behuter
meítlicher kuſcheit. wanne her
ſelber eín reíne íungvrowe waz. diz bewiſete
her an eíme heiligen biſchoue
wol der do eín reíne kuſch man waz.
Vn̄ hatte ſente andreas gelobet zuͦ díenen
vn̄ gekorn zu eíme apoſteln. vn̄
diz hazzete der tufel. wan er eín hezzer
iſt aller kuſchen hertzen. alſo ſpríchet
ſente Gregoríus. Daz die íungfrowē
ſullen die ſtete beſitzen. do die engele
vz vielen. vn̄ daz alſo vile íūgfrowen
dar zu hymele ſullen kumen alſe engele
geuallen ſín. Der tufel entwarf
ſích zu eínˢ íungurowen vn̄ quam
zu der dem biſchofe vn̄ ſprach. Heilígˢ
vater ich bite dich daz du mín wort
hores mích arme maget. wanne ich
von verren landen her zu dir gegāgē
bín wanne bin ich vil heilickeit von
dir han gehort ſagen. wan ich bín
eínes kuníges tochter. vn̄ míne vrūt
wolden mích han gegebín zu der werlt
vn̄ diſen bín ích entphlohen. daz ich
mínen magetum behalde. vn̄ habe
gelazzen vater vn̄ muter. Vn̄ bíte dich
geiſtlicher vater. daz du mích wolles
neme zu eíner tochter vn̄ mír rates.
vn̄ mích ane wiſes wíe ích lebín ſulle.
vn̄ vil ſwínder vn̄ behender wort
ſprach ſi zu deme biſchoue zu. alſo
daz den biſchof wunderte daz ſi ſo
wiſliche rede kunde vn̄ ſprach zu
ír. Tochter mín. alſo lange als ich
iz von gote gehaben mag. ſo ſal
ich dich nícht vnder wegen lazzen.
vn̄ ſprach zu ír. Du ſalt noch hute
mít mír ezzen. vn̄ ſi ſprach gerne
vn̄ do die meſſe geſungen was. vn̄
daz volg zu tiſche gínc. do quā ſi
gar heiliclichen dar gegangen. do
ſprach her. tochter du ſalt vz mí=ner
ſchuzzelen mit mír ezzē. Si ſpᵃch
nein. daz volg mochte ſich ſín ergerē
Do ſprach her. Ich habe ſulche lute
vber míme tiſche die ſich des nícht
ergeren. Do ſaz ſi gegen yme zuͦ ezzene
vn̄ wart ſich zu verwene ie ſchoner
vn̄ ſchoner. vn̄ wart mit ſcharpfen
worten vaſte ȳme zu gene vber
deme tiſche. alſo daz allíz daz wunderte
daz dar vber ſaz der ſchonheit
íres antlitzes vn̄ der wiſheit irre wort
alſo daz der biſchof inprant wart
ín boſer begerunge vn̄ ín vile bekorunge
zu der íungfrowen. Do quā
ſente andreas vur daz tor alſe eín
pilgerín. vn̄ clopfete ſere. do ſprach
der torwarte zu dem biſchoue. Herre
do iſt ein wandernde man der were
gerne her ín. vn̄ iſt gar eín erlich
man geſtalt. Do ſprach der biſchof
ſo laz ín ín. Do ſprach die íungvrowe
neín. her ſal aller erſt eíne vrage
beríchten. daz man hore ob her
wert ſi zu ezzene des biſchoues brot
Do vrageten ſi allūme wer die vrage
von erſt ſolde vz geben. Do ſprachē
ſi alle. Iz enkan níeman alſo wole
alſe die íungfrowe. Do ſprach díe
íungvrowe. Man ſal ín vragen welich
daz groſte wunder ſí daz got ie getete
an eíme cleínen dínge vf ertríche. do
gíng der botte vn̄ ſagete deme pilgeríne
daz her die vrage ſolde beríchte
Do ſprach der pilgerín. das groſte
wunder daz íſt an des menſchen antlitze.
daz alle menſchen bí einander
weren. der enwere keín dem anderē
glich. Do ſprach der torwarte wie
her die vrage entſcheiden hette. do
lobete iz der biſchof. aber díe íungvrowe
ſprach her ſal nícht her ín gen
her ſulle noch eíne vrage berichten.
man ſal ín vragen wo daz ertriche ſi
erhaben vber den hymel. Der tor=warte
ſagete yme die rede. der pil=gerín
ſprach. Do xpī menſcheít
iſt írhaben vber den hymel. do iſt
daz ertríche hoher dan der hymel
Der torwarte ſagete dem biſchoue
die antwerte. Der biſchof ſprach.
her were wol wírdig daz brot zu
ezzene vn̄ allez daz volg daz darvmme
ſaz. aber die íungvrowe ſpᵃch
her ſal noch eíne vrage berichten
dor ane wolle wír horen ab her eín
wiſe man iſt. Man ſal ín vragē wie
maníge míle ſi von deme oberſten
hymele wan ín den grunt der helle
vn̄ beríchtet her des ſo iſt her wirdig
des biſchoues brot zu ezzene. Der
torwarte ſprach zu deme pilgeríne.
Man vreget vch wie verre ſi von dem
oberſten hymele biz ín den grunt der
helle. Do ſprach der pilgerín. Sage
díme herren die íungvrowen die
gegen yme ſitzet die diſe vrage vz
gibet die het den weg gemezzen wan
ſi viel von dem oberſten hymele bíz
ín den grunt der helle. dorvmme muͦz
ſi ewiclichen vertūmet ſín. Do gīg
der torwarte vn̄ ſagete ſíme herren
vffinbar diſe wort. Do der tufel daz
horte do fuͦr her ſínen weg vn̄ verſwant
mít grozzeme ſchreie. vnde
der biſchof wart geware daz her betrogen
waz vn̄ líes balde louffen daz
man den pilgerín ín liezze. do ſi dar
quamen do waz der pilgerín enweg
do weínete der biſchof ſere ſine. ſūde.
Des nachtes ín ſíme gebete wart
yme geoffínbaret daz iz ſente andre%ſ
were der ín do herloſt hete. do díenete
yme der biſchof noch flizeclicher dan
vore. Daz wír got alſo eren muzzē
vn̄ den guten ſente andreas. daz wir
der apoſteln lebín behalden muzzen
des helfe vns die heilige dríualdíkeit
ameN . Sente barberen tag alſe ſi ſtarp
Diſe íungfrowe was ſo ſchone.
daz ír eigín vater begerte
ſi zu nemene zu eíner elíchen vrouwē
vn̄ líez eínē turn buwen dar vffe her
ſíe wolde behalden. vn̄ hiez zwei ven=ſter
dar ín machen. do hiez díe íungvrowe
die werglute daz ſie drí venſtˢ
ſolten machen. wan ſi ſprach. Ir ſín
drie die irluchten alle die werlt.
der vater vn̄ der ſun vn̄ der heílíge
geiſt. Do der vater quam vn̄ diz ſach
do wart her zornig. vn̄ erfur daz ſí
críſten waz. do ruckete her ſín ſwert
vn̄ wolde ſi han ermort. do entlíef
ſíe yme vber daz velt da huten zwen
hírten írre ſchof. die vregete he ab
ſie die íungfrowen icht geſehen hettē
der eíne loynckete. aber der andere
wiſete noch íre. vn̄ des ſchof wurden
zu houſchrecken. der vater begreif die
íungfrowen vndˢ eínen buſche do ſi
ſich behalden hatte vn̄ nam ſi bi den
zopfen vn̄ ſleifte ſi noch yme vber
daz velt wan ín die ſtat. vn̄ furte ſí
vor den ríchter. vn̄ beſchuldigete ſie
vmme criſten glouben. der ríchter
gap daz vrteil vber ſie. vn̄ der vater
furte ſi vz vn̄ ſlug ír ſelbˢ abe ir hou=bit.
vn̄ do her von der veme ſtat gīg
do quam eín bligze von deme hymele
vn̄ verbrante ín zu aſchen. Diſe íūgvrowe
hatte eín gelubede von gote
wer íren aben vaſtet vn̄ íren tag vírt
oder ir ſunderlich gebet heldet. diſe
mugen nícht geſterben ſundern ruwe
vn̄ bichte vn̄ gotis lichamē. Ouch
ſeít daz buͦch daz da heizzet daz paſſionale
von ír. daz ſíe ír vater nam
vn̄ furte ſie vur den ríchtere marcianū.
der waz geſatzit von deme keíſere
zu rome der hies maximíanus
vn̄ híes ſi die apgote ane beten. vn̄
ín opferē. do ſi des nít tun ínwolde.
do liez her ſie ſlahen mít aderen vō
den rínderen. daz aller ir lip mít bluͦte
híne ſeíc. Dar nach líez her ſi burnē
mít gluwendē yſene. vn̄ mít wiſchē
vn̄ mít burnenden vackelen. daz alle
ír líp beſengít waz. Dar nach nam
her phínnen vn̄ líez alle íre wunden
vornuwen vn̄ offenen. Dar nach nā
her ſíe vn̄ líez ſie hengen an eínen
galgen. vn̄ liez ír mít hēmeren ír
houbet zu ſlahen daz ir daz blut rā
vffe díe erden. Dar nach ſprach her
zu ír. Wiltu nícht die apgote ane
beten vn̄ wilt ín opferen. So wil ich
dich lazen pínegen mit vil merre
píne wanne du noch gehabet haſt.
Do ſprach ſi. Du vnreíner hunt ích
wil díne tufele nícht anebeten. wan
ſie enmogen dír noch ín ſelber gehelfē
Do líez her ſi vzzíehen muter nacket
vn̄ liez ſie furen durch die ſtat. Do
ſprach ſi. Herre ihˢc xᵽc. Ich habe
mích dír geopferet. vn̄ du cleidiſt dē
hymel mít wolken vn̄ mít den ſternē
vn̄ daz ertriche mit den blumen vn̄
mít deme graſe. cleide ouch mínē
lichamē vor diſen boſen luten daz
ſíe ín icht ſehen. Do wart ír gegebē
eín cleit von deme hymele daz ſíe
níemant bloz geſehen mochte. Dar
nach líez her ſie ſlahen mit geiſelē
durch die ſtat. vn̄ gebot den luten
daz ſi ſolden an ſi werfen mit quote
vnde mít ſteínen. Dar nach liez hˢ
ír íre bruſte abe ſnyden. Dar nach
liez her ſi werfen ín eínen vinſteˢn
kerker. Do quam vnſer herre ihˢc
xᵽc zu ír vn̄ troſte ſí vn̄ machte ſíe
geſunt von allen irē wundē. Do líz
ſi der richter vur ſich brengen vnde
ſprach zu ír. Barbara ſiheſtu wie
genedig dir vnſer gote ſín. wanne
ſíe dich haben geſunt gemacht.
vn̄ du biſt ſchonre danne du ie wurdeſt.
Nu gedencke dínre ſchonde vn̄
díner íugent vn̄ daz du biſt vō edelme
geſlechte vn̄ ane bete die apgote
vn̄ opfere den ſo wollen wir dich
grozlichen eren. Do ſpᵃch ſi. Du
armer tore. díne apgote die habē
mích nícht geſunt gemachit. Iz hat
geton vnſer herre ihˢc xᵽc deme ich
mích gegeben habe. un̄ deme ſo han
ich mích vertruwet.
vn̄ den ſoldeſt du billichen
ane beten vn̄ ſoldeſt ín eren do wart
der richter zorníg vn̄ ſprach zu ſínē
ratgeben. Wíe geſweíge wir diſe
freuelen íungvrowen. vn̄ wie wˢde
wir ír ledig. wanne ſie ſchendet vns
vn̄ des volkes gloubet vil mit ír.
Do rieten ſie daz man ír daz houbit
abe ſlahen ſolde. Dar v̄me irfulte
ſie daz wort daz xᵽc ſpᵃch. Gip gote
daz ſíne vn̄ deme keiſere daz ſíne.
wan were da hat daz gut dirre wˢl=de.
der íſt deme keiſere ſchuldig. der
iz aber nicht enhat der iſt dem keiſeˢ
nícht ſchuldig noch der werlde. Mā
wírt der werlde ledig mit zweiē
díngen. antweder daz man ſie vndˢ
die fuzze trete oder ín der werlde
blibe vn̄ verſme doch gut vn̄ ere
vn̄ alles libes gemach oder man
muͦz der werlde enphliehen ín ein
geíſtlich leben. aber die dar ín zíehen
die ſínt zweierleye. Die erſtē
varen vz der werlde mit deme
ſchine vn̄ bliben in der werlde
mít deme hertzen. Die anderē
die tun alſe rachahel tet do ſie fuͦr
vō írme vatere laban ſie ſtal ſíne
apgote. vn̄ furte ſi mít ir ín ír
lant. vn̄ alſo tuͦn alle die. díe
wertliche wiſe vn̄ werltliche bílde
vn̄ wertliche wort. vn̄ ſorge der
werlde furen ín eín geiſtlich lebē.
vn̄ díſe ſínt zu male boſe. Aber
díe da geiſtlichen ſchín tragen vn̄
eín geiſtlich hertze daz iſt recht
geiſtlich leben. Dar v̄me do xᵽc
quā ín capharnaum vn̄ die zolneˢ
quomē. do ſprach her zu ſente petˢ:
Wer gibet hie den zol. Die vremedē
oder die kínder der lute. Do ſpᵃch
petrus. Die vremeden die geben
hie den zol. Do ſprach ihˢc. ſo ſínt
die kíndere vríe. Gloſa daz ſínt
die die diſes írdenſchen gutes nít
begeren noch nít enwollen noch
nít enhaben. Do ſprach ihˢc zu
petro. Wírf vz dínen hamen ín
daz mere. Der erſte vícſch der dar
ín get deme brich vf den munt vn̄
ním eínen pfenníng dar vz vn̄ gip
vor mích vn̄ vur dích. Criſoſtomus
ſprichít. alliz daz gut daz íudas
truͦg. vn̄ daz die apoſteln hatten
ín der gemeínde. des nam ſích xᵽc
nícht ane. her hette anders geſprochen
zu íudaz. Gíp here eínen
pfenníng daz wir gezollen . alſo
en nam ſich diſe íungvrowe bar=bara
keínes gutes ane ín dírre
werlde. Sundern got vor ſtunt ſíe.
Daz wír got vn̄ diſe íungvrowe
alſo eren muzzen. daz wír ane
ruwe vn̄ ane bichte vn̄ ane gotis
lichamē nymer erſterben. vn̄ daz
wir mít ir daz ewige riche beſítzē
Dez helfe vns der almechtige got AmeN .
Ez iſt eíne vrage
von deme nuwen kunge der
nu kunftíg íſt. Ob der vate ſín
ewig wort muge geſprechen ín
der ſele. Díe andere vrage iſt.
ob die ſele daz ewíge wort moge
enphan ín ír. Sˢ. Augꝰ ſprichit.
in deme drícehenden buche von der
dríualdikeit. Daz maria vnſer vrowe
hatte. e. enphangen daz ewige
wort geiſtlichen. e ſie íz liplichen
enphínge. Vn̄ enwere ſie nít e. muͦtˢ
geweſt des ewigen wortes geiſtlichē
ſi enwere nymer mer ſín muter
worden liplichen. Augˢ. Maria waz
ſeliger do vone daz ſi got geiſtlichē
trug. dan daz ſi ín líplichen trug
vn̄ gebar. Si waz ouch alſe eigín
muter xpī noch dem ewigen worte
als noch dem líchame. Hirv̄me do
maria ſprach. Sich ích die dírne gotis.
Sich daz meínet eín vornunftēde
werg daz ſie hatte ín den worte des
engels vn̄ ín der ſehunge dírre geburt.
Ich daz meínet eíne lutere gelazēheit
gote vn̄ ſíner gewalt. Dírne daz
meínet íre tieffen otmutikeit die
ſie hatte ſich zu bougene vnder
gotliche herſchaft. alſo ſpríchit
Bn̄hardus. Hette maria íe geſehē
an iren ſchuch wíe er ir geſtanden
hette. ſie enwˢe nymer gotis mutˢ
worden. do ſi die dru wort geſpᵃch.
do waz got menſche vn̄ menſche
got in irme libe. Ir ſullet merckē
vier ding die xᵽo gegeben worden
inſiner muter libe. Daz erſte daz
er erkante alle die díng die got íe
getet vn̄ tun wil ín zit vn̄ ín ewikeit
Daz andere daz her irkante alle
die gnade vn̄ alle die heímlíchkeít
vn̄ alle die heilikeit. vn̄ alle díe
ínnekeit die alle menſchen mit
gote ímmerme gehaben ſolten
vn̄ got mít ín. Daz dritte daz
in xpī naturen waren geſamēt
alle kunſte díe íe erdocht wordē
oder ímmer mer erdacht ſullen
werden. Der erſte menſche adam
der hatte alle kunſte vor dem valle
vn̄ hette alle hantwerg gekunt
ane lernen. Aber edellicher ſtūden
ſie ín xᵽo als ín deme erſten vr=ſprunge.
In díſen drín bekent=niſſen.
ennam her weder zu noch
abe. Daz vierde bekentniſſe hat her
noch der ſinlichkeit . noch der nam
her zu. ſpríchit meiſter thomas.
alſe die vzzern krefte wuͦchſen an dē
licham. alſo guzzen ſich die ínnerē
crefte vz ín die ſínne. dor vmme wˢ
her der beſte meiſter geweſen oder
ſchríber der ie vf ertriche quā. alſo
quam gebougik worden ſíne vzzerē
krefte von dem vber guzze der ínnewendegen
crefte. Eín meiſter
vreget wan daz ewige wort werde
geborn ín der ſele. weliche craft ín
der ſele iz zu aller erſten geware
werde oder gefule. er ſprichit ez
ſi vernunft. Eín ander meíſter
ſprichit. ez ſi der vrie wille. Aber
ich ſpreche. ez iſt gehugníſſe. wāne
ſwaz geoffínbaret ſal werden ín dˢ
ſele. daz offínbart ſich ín bílden.
vn̄ diſe bilde nímít daz gehugníſſe
vn̄ gibet ſie der vernunft. vn̄ díe
vernūft reíchet ez vort dem willē.
vn̄ alſus wírt íz getragen gemeínlich
ín die ſele. Ougit aber daz ewige
wort ín liechte. ſo bekennet íz díe
vornunft. alreſte. daz got ín vns
geborn werde vn̄ wir ín yme. Des
helffe vns got amen. Sancte nícolaus tac
Diſer heilige iſt zu lobene
v̄me vil ſache. Daz erſte daz
her ſtunt ín deme vazze alleíne. do
man ín ínne toufte. Daz andere
daz her zwir vaſtete in der wochen
die wile her waz vnder deme ſuge
ſíner muter. als an der míttewochē
vn̄ an dem vrítage ſoug her nicht
me danne eíns zu mitteme tage.
Daz drítte man lobet ín v̄me mílde=keit.
wanne her verkoufte allez ſín
veterlich erbe vn̄ gab iz durch got.
Sunderlichen erloſte er drie íungvrowen
die ír vater wolde geben zu
vnkuſchen díngen. den warf her
des nachtes golt ín ír hus daz ſíe
erliche beſtatet worden. Daz vierte
man lobet an yme ſíne otmutikeit
wan her ſich vnwírdig duchte des
biſtumes. wan her wolde do vone
entrunnē ſín. zu deme funften male
lobet man ín v̄me ſíne magetliche
kuſcheit. wan do er herſtarp. do
vloz vz ſíme lichame olei. vn̄ tut
noch hute dis tages. Von ſínē zeichē
wil ich nícht me ſagen. wan iz ſín
die wende vol gemalt vn̄ die blínden
ſingens vf der ſtrazzen. Sunder ich
mache eine vrage welich die geiſte
ſín oder die ſele dͥe der vater von
hymelríche hir zu nemen wil. daz
ſi ſin ewig wort geiſtlichen mít
yme gebern ſullen. Ein gloſe ſpˢchit
ſie ſullen heízzen maría. wan daz
ſpˢchit als vile als eín vrowe wan
vrowen vn̄ herrē gen mít grozzē
díngen v̄me vn̄ bekūmern ſich nit
mít cleínen díngen. alſo ſullen diſe
geiſte ſich bekūmeren mít grozzē
ewigen díngen. vn̄ ſullen verſmet
haben alle lipliche díng díe doch
cleíne ſín. Eín ander gloſe ſprichít
daz den prieſteren waz geboten ín
der alden. e. Daz ſi nícht keíne vrouwen
ſolden nemē ſi enwere eín íūg=vrowe.
Sente Augꝰ ſpⁱchit. daz diſe
geiſte ſullē alle íung vrowen ſín
antweder an deme lichamē oder
an deme geiſte. wan got deme geí=ſte
vergibet buzze vn̄ ſunde. vnde
ſetzet ín ín vollekūmen luterkeit.
ſo íſt der geiſt íungvrowe. wen
er aber beheldet ín meitlícher kuſc=heit.
ſo iſt her aber íungvrowe.
díſe íungvrowe enſolde nícht ver=lazzen
ſín. noch verworfen von
keínen manne. Eteliche lute ver=wirfet
die welrt vn̄ wil ír nícht.
vn̄ ſíe weren doch gerne mit der
werlde. vn̄ diſer lute enachtet got
nícht. Ander lute lazzen die werlt.
vn̄ die werlt hanget ín vaſte zu.
diſe lute nímet got hír zu do her
geberen ſal ſín ewig wort. Die
dritte gloſe ſprichit. daz diſe lute
haben vier ſtucke an ín. Daz erſte
ſtucke iſt bezeichent bi hern ſymeone
der in deme geiſte quam ín
den tempel vn̄ nam Christum ín ſíne arme.
vn̄ meínet eínē menſchen der kuntſchaft
hat aller geiſtlichen vbungē
vn̄ aller geiſtlicher wercken. vnde
der wol mogent iſt zu tune ane
widerſtrit. Daz ander ſtucke iſt
bezeichent bi ſente iohanſe der
vnſern herren toufte. vn̄ bedutet
luter abe geſcheidenheit dirre lute
von aller dírre werlde. vn̄ von
gebrechlichkeit dírre dínge. wan
íohans gíng ín die wuſtē do er
achte iar alt waz. daz her tegeliche
ſunde vermide. Daz dritte ſtucke
íſt bezeichent bi iohanſe ewangeliſten
der da entſlíef vf der bruſt
vnſers herren. vn̄ meínet eíne ſuze
ſenftmutikeit des menſchen. díe
vnberuret blibet vn̄ vnbetrubet
von allen wider wertígen díngen.
Ez meínet ouch eíne luter ver=ſtentníſſe
daz diſe lute ſullē habē
von gotlicher warheit vn̄ vō ewigē
ſachen vn̄ ín der gnade gotís bekliben
vn̄ gewurcelet ſín. Daz vierde ſtucke
iſt bedutet bi ioſepe der diſes kínde
pleger vn̄ huter waz vn̄ ſíner muter
vn̄ meínet daz diſe lute ſullē getru=we
huter ſín gotliches gutes ín írre
Sele vn̄ ín iren funf ſinne von buze.
Eín meiſter ſpⁱchet. wer wol behuͦt
iſt ſíner funf ſínne vō buzzen der
iſt ouch wol behut ſines hertzen
vō bínnen. Ioſeph dutet ouch eín
wahzender odereín gerender. vnde
meínet daz diſe geiſte ſullē gewahzē
ſín ín die hohe aller tugende vn̄
ſullen gernde ſín des ewigen wor=tís
vber alle ding. vn̄ ſullē die ſchal=keit
der nature abe geleget han
zu male alſo ſprach xᵽc. Wer ín
dem mīneſten vngetruwe iſt daz
ſín iſt. Wer wolde deme glouben
daz her getruwe were ín grozzē
díngen die ſín nícht enſín. Diz
ſínt díe geiſte díe der vater da zu
nīmet daz ſí ſín ewig wort mít
yme geberen. ſie vō gnaden vn̄ hˢ
von naturen. Iz iſt eín vrage ob
keín creature ſi ín hymel oder ín
erden die der ſele gehelfen muge
oder ſíe bereiten muge. daz daz
ewige wort ín ír geboren werde.
Ir ſult wizzen daz díe heiligen engele
vn̄ die heílíge ſchríft. vn̄ díe
heíligen lerer. die munderē wol
die ſele vn̄ erwecken ſie. vn̄ manē
ſie dar zu daz ſie ſich bereiten zu
enphahene. daz ewige wort. aber
da got geborn ſal werden ín der
ſele. Do muͦz her yme die ſtat ſelbˢ
bereiten. vn̄ die creature hat wol
eín díenſthaftig werg da zu. nícht
eín bereítende werg. Híe wollē
wír diſe collacíen lazzen. Bíttēt
got vor vns. AmeN.
do furen kouflute durch den walt
di bat her daz ſí yme eín weníc
kornís geben. vn̄ ſi brachten
yme en weníg kornís vn̄ daz
ſewite her vn̄ zuhant quamen
andere brudere zv yme. alſo
daz ír vile wart. wan di eín ſidele
ſínt. eín begínnen vn̄ eín materíe
aller ordene. alſe ſprichit ſente
gregoríus. daz aller ſchoneſte
vn̄ daz aller luterſte. vn̄ daz
aller beſte ín der heilígen críſtēheit
daz ſínt di eínſidele vn̄ dí
cluſenere geweſt. Sante anthoníus
vloch di meníe. vn̄ machte
ſíne cluſen verre von den andeˢn
ín den walt vn̄ hatte eínen bru=der
vor yme der yme ſayte wan
eín vremede menſche quam
vn̄ mít yme reden wolde. ſo
vregete ín anthoníus weder
íz were eín menſche von egyptē
oder eín menſche von ihrlˢm
Do ſagete her íz yme vn̄ mít
deme ſchowenden menſchen re=dete
ſante anthoníus alſo lange
alſe her wolde vn̄ alſe her ſín
begerte. aber mít deme wírcken
den menſchen recte her kurtze
wile. vn̄ erneſthafte rede vn̄ nut=ze
lere vn̄ ín deme manden eí=nes
ſo ſamenten ſich alle díe
cluſenere die ín dem walde wa=ren.
vn̄ ín deme lande ſo ſatzete
her ſich vnder ſí vn̄ ſagete ín vō
gote. daz beſte daz yme got gap
vō heiligem lebene vn̄ von ínní=geme
lebene. vn̄ diz ſchal vz
alſo wíte di lant waren. alſo
daz der babiſt vn̄ der keíſer zu
yme ſanten. vn̄ baten ín daz
her ín lize ſchriben etewaz do
vone ír leben gebezzert wurde.
vn̄ diz tet her. Man liſet daz
eín herre waz der wolde varen
zu ſante iacobo zu kumpaſtelle
vn̄ do her wol hundert míle
gezogete. do machte her nít
furbaz vor vrluge vn̄ vor libes
not. do ſolde her ín eíne kírchen
gen. do ſaz eín cruppel vore der
hatte weder hende noch fuze. do
dachte dírre herre. ſo ich míne
vart nícht vollenden mac. ſo
wil ich diſen cruppel nemen vn̄
wil ín heím furen vn̄ wil yme
díenen di wile ích lebe. vn̄ der
crupel meínete iz were yme
ſere líp. vn̄ her nam ín vn̄ furte
ín vn̄ trug ín heím. vn̄ díenete
yme ſyben iar. ín alle den díngē
der her dorfte. vn̄ wolde íz nymāne
lazen tun. Vn̄ diz hazzete dˢ
tufel vn̄ fur in den crupel vnde
ſchalt den herren alſo ſere. vn̄
ſprach waz du tuſt an mír díz
iſt allez verlorn. vn̄ dv weníſt díne
ſvnde mít mir buzzen. vn̄ du bíſt
des tufels alſe du geſt. do dachte
yme der herre gar leide. vn̄ nam
diſen crupel vffe eín ſchyf vn̄
furte ín wol dri hundert míle
vn̄ nam den do ín einen corp vn̄
trug ín vffe ſyme halſe wan daz
her quam zv ſanto anthonío
vn̄ ſatzete ſich vur den ſtul darvffe
her predien ſolde. Do ſante
anthoníus quam vn̄ geſach den
herren vn̄ den crupel. do ſprach
her zu dem herren. Cypríanus
waz tuſtu híe. wanne alſo waz
ſín name. Do ſprach der herre.
Vater anthoníus. wer dir mínē
namen hat geſaít . der hat dír
geſaget waz ich híe tv ſchaffe.
Do her gepredíet hatte. do vertreip
her den tufel von deme crupel.
vn̄ ſchalt den tufel ſere vn̄
ſprach. wíe getorteſt du verſmehē
díe edelen werg dínes herren.
do mítte her ſelic werden ſal. vn̄
lerte ouch den herren vn̄ ſprach.
Wer do blibet bíz an daz ende dˢ
wírt ſelic. vn̄ ſprach. íz íſt v̄me
eínen geíſtlichen menſchen. alſo
der do ſwymmet gen eyme flízēdē
wazzere. ſwanne der di hende zv yme
zuhet ſo vˢluſít her hínderwart
alſo iſt iz ín deme geistlichen le
lebene. der menſche muz antwedˢ
vorder oder hínderwart gen.
alſo lerete her diſen crupel vn̄
diſen herren. daz ſi beide quamen
zv dem ewígen lebíne. Ir
ſult wizzen daz dírre heilige anthoníus
wart eín apt ín eíme
cloſtere. Vn̄ hˢ gedachte der worte.
daz ín vnſer herre wolde
groz machen ín der críſtenheít
vn̄ do her ſterben ſolde. do nam
he zwene ſíner íungeren. di hˢ
aller libeſt hatte. di muſten yme
ſweren vffe den heiligen daz ſi
ſínen lichamē verfurten heymelichen
vn̄ ín begruben. do her
ſí iz gehiez vn̄ her ſtarp. vn̄
di íungeren namen den licham
vn̄ furten ín vber daz mer
wol dríhundert míle. vnde
begruben ín do ín eíner ínſulē
vnder eíner ſchonen buchen vn̄
do lac her vile iare verborgen
Aber vnſer herre offínbarte eíme
heíligen apte vn̄ eíme biſchoue
daz ſí den lichamē holen ſolden
vn̄ ſi ſatzten ſich vf eín ſchif vn̄
furen vf daz mer. vn̄ nach gotis
anewiſunge ſo funden ſi den lichā
vn̄ leíten ín ín eín ſchif vn̄ furē
wider gen dem lande. vn̄ do lag
eín groz berc ín dem mere. der
rouchete vn̄ brante alzumale
vn̄ vz dem berge liefen vil tufele
di waren ſwartz alſe eín mor
vn̄ wolden daz ſchif ertrenket
haben. vn̄ wurfen nach den
herren ín deme ſchiffe mít gluwenden
ſechen. vn̄ mít gluwendē
ſcharen. aber der heilige lichā
ſante antoníus geſtatete nícht
daz ín icht wurre. Darvmme
ſchríbet man daz her gewalt habe
vber daz helliſche fuer. Diz predigete
bruder Gerhart von ſterren gazzen
zv kolne ín deme cloſtere
zu ſente anthoníus. waz
dirre lerer vor geſchriben iſt ín
dyſeme buche. daz ſínt antwedˢ
meiſter pfaffen oder ſínt leſemeíſtere
vn̄ ír keín iſt. her habe ganze
prediate ín diſem buche. die
her geſprochen hat. vn̄ ſínt dar
v̄me her ín geſatzit. daz ymāt
wene. daz iz von eygeme ſínne
gerichtet ſi. Got antwurte míner
meínunge alle zit. Bíttent got
daz wír diſen heiligen ſante anthoníum
alſo eren muzen daz
her vns beſchírme vor deme
helleſchen fure. vn̄ daz wír zu
yme komen ín daz ewige leben
AmeN. Sente príſcen tag alſe ſie ſtarp .
Diſe íūcvrowe
waz geborn von rome
von den edelſten romern. Vn̄
ſi wart criſten. ſi waz íūg von
íaren drícen íar alt. wiſe von
ſínnen vn̄ zuchtic von wanderūge
vn̄ vollekomen an tugenden. Síe
wart vor meldit daz ſí criſten weˢ
Vn̄ ſi ver iach íz offenberlichen vn̄
ſí wart gefurt vur den keiſer zv
rome vn̄ wart yme geantwurtet
der híez nyclauſus. vn̄ der ſprach
ſi ane warv̄me ſi ane bette eínen
gecruͦgeten got daz di romere
verboten hetten. Do ſprach ſie
ich anebete xᵽm ihˢm. der mích
erloſt hat mít ſyme tode. Do ſpᵃch
der keyſer. dv ſalt anebetín vnſˢ
aptgote ader du ſalt ſterben.
Do liez her ſi furen zu eíme tem=pele
do der romer apgot ínne ſtūt
Do ſi dar quam. do begunde ſie
zv betene. do vil der tempel dar
nyder vn̄ zv ſluk den apgot zvmale.
vn̄ totíte di príſtere der
apgote. vn̄ ſluc vil hundert zu tode
der heíden. Do wart der keiſer
zorníc. vn̄ wolde wenē ſi tete iz
mít zoubernízze. vn̄ líz ſi beſuche
ab ſi icht bí ír hette von zoubernize
vn̄ liz ír daz hor abe ſníden abe
di craft lege ín den locken. Do ſpᵃch
ſi. Ich entu iz nícht mit zoberníze
xᵽc gotis ſvn der tut diz. Do beualch
her ſínen knechten daz ſi díe íunc=vrowen
ſlugen mít geiſelen vnde
mít beſemen daz alle ir lip mít
blute hyne ſeig. Dar nach leíte
her ſi ín eínen dínſtern kerker. vn̄
do quamen di heiligen engele mit
grozeme lichte vn̄ troſten ſí vnde
machten ſí geſunt. vn̄ di hutere
des kerkers waren di ſelben di ſi
gegeiſelt hatten. vn̄ di horten vn̄
ſahen daz priſca redete mit den
heiligen engelen. do liz ſí der keiſer
wider vur ſich furen vn̄ ſprach zv
ír. Wie haſt du nv dich bedacht.
wilt du anebeten vnſer apgote odˢ
wilt du ſterben mit der marter.
Do ſprach ſi. Wo ſínt die gote di
ich anebeten ſal. do furte her ſie
zu eíme anderen tempele do eín
apgot ínne ſtunt. Do ſí vur den
tempil quam do tet ſi daz cruce
vor ſich vn̄ vber den tempel. do
quam eín grozer dvnre vn̄ hagel
vn̄ blicze vn̄ zuſlugen den tempil
alzvmale vn̄ di apgote dínne. Do
wart der keiſer ſere zorníg vn̄ ge=bot
ſínen knechten. daz ſi yſeríne
kammen nemen vn̄ rízzen ír ír
vleiſc von yrme líbe. alſo daz
man ſehe ír gebeíne an íren ar=men
vn̄ ir ríppe an írme libe.
Dar nach liz her ſí werfín vur
di lewen vn̄ vor di grymmen tír.
daz ſi ſíe frezzen. do enwolden ſíe
di tyer nicht ezzen. do gebot her
ſínen knechten daz ſi ſie beguzzē
mít ſíedeneme ſmaltze vn̄ mít
oley vn̄ mít blyge. vn̄ diz enſchatte
ír níchtis nícht. Do wart der keíſer
ſere zorníc vn̄ ſprach zu den
knechten daz ſí ir daz vleiſch zvmale
abe ziehen mít den kammen.
Do verlammeten der knechte
arme. daz ſi ír nícht geregenen
mochten. Do wart der keyſer gar
zorníc vn̄ liz di íungvrowen ne=men
vn̄ liz ſi ſtozzen ín eínen tempel
der apgote daz ſi da hungers
ſtorbe. vn̄ líz ſi darínne lange
tage. Vn̄ do her wonde daz ſi tot
were do ſloz her den tempil vf vn̄
vant di íuncvrowen geſunt vn̄
vríſch. aber di apgote des tempels den
hatte ſi allen den hals gebrochen
Vn̄ do wart der keyſer noch zorní=ger
vn̄ ſprach zu ſínen ratgeben.
wíe werde wír geloſet dírre íung=vrowen
mít eren. wír geben daz
vrteil vber ſí vn̄ toten ſi mít deme
ſwerte. Vn̄ man furte ſí an die
vemeſtat vn̄ ſluc ír abe daz houbit.
Vn̄ die criſtenen lute von
rome di namen diſen licham heimelichen.
vn̄ begruben ín mít
grozen eren. vn̄ buweten dar
vber eíne ſchone kirchen. alſo
nam diſe íungvrowe ír ende.
Bítten wír ſí. daz ſie vns ire heilige
marter mítte teíle vn̄ vnſer
vorſprecherín ſi gen dem almech=tigen
gote. Fabíanus vn̄ Seba=ſtianus tag
Man beget
hute zweíer grozen mer=terer
tag. der eíne waz eín romer
der ander waz von meyelan. Fabia=nus
der waz eín romer vn̄ wart
getotit von eyme keyſer der hiz
decíus. aber Sebaſtianus waz vō
meylan. der wart getotet von eíme
keyſer der hiez dyoclecianus. Diſe
erberen merterere lígen vor der
ſtat zu rome wol eíne míle weges
do man vz get zu der pforten zu
ſanto paulo. vn̄ iſt eín erber cloſter.
vn̄ heizet zu ſancto ſebaſtíano
vn̄ mít ín lígen begraben wol ſyben
tuſent merterer. Dar vmme
hat der babiſt gegebín aplaz aller
ſvnde zv dem ſelben cloſtere an
den vier ſuntagen ín dem meygē
alſo ſtet geſchríben ín der kírchē
obe deme hohen altare. Diz íſt
eín pforte des hymelis. vn̄ eín vor=gebunge
aller ſvnde. vn̄ do ſtet
ouch der erſte altar der íe gebuwet
wart ín der críſtenheit. wan wol
dri mílen lanc vn̄ breit iſt iz allez
írholert do díe criſtenlute ínne won=ten
verborgen vor den heiden. vn̄
wer zv diſeme altar ſol. der muz
wol eíne míle gen vnder der erden
oder eín weníc mínner. Fabianus
der waz eín herre von rome. vn̄
iz geſchach daz der babiſt ſtarp vn̄
di prelaten ſameneten ſich vnde
wolden kíeſen eínen andeˢn babíſt.
Do gínc dírre herre dare vn̄
wolde zu ſehen wer do babiſt wurde.
Do quam eíne wizze tube
vn̄ ſatzte ſich vf ſín houbit vnde
zeichent ín vor allen den luten
daz her babiſt werden ſolde. do
wart her babiſt. vn̄ lebite drícen
iar an dem babiſtume. Do líz
ín decíus der keiſer vahen. vnde
ſprach ín ane v̄me den glouben.
vn̄ do her nícht di apgote wolde
anebeten vn̄ ín opferen. do liez
her yme ſín houbit abe ſlahen
aber ſebaſtianus der waz eín richtˢ
vn̄ waz heymlichen críſten. vn̄
truc doch cleyder ane alſe eín
heyden. Dyoclecíanus líez zwene
vahen. marcum vn̄ marcellíanū
vn̄ ſprach ſí ane vmme den glou=ben.
vn̄ diz waren zwene erbere
íunge man. Do her ſi nícht
beweichen kvnde. do geſtatte hˢ
daz ír muter quam vn̄ vor ſíe
vn̄ reiz íren ſleyger von írme
houbite vn̄ íre cleíder von írme
libe. Dar nach ſo quā zu ín ír
eigen vater vn̄ ſprach zu in.
Mín troſt vn̄ daz lícht míner
ougen weme lazit ír mích.
vn̄ dar nach quamen íre huſvrowen
vn̄ íre kínder. vn̄ baten
ſi mít grozen vlehen. vn̄ hattē
groz iamer. in daz ſi ſich kertē
von deme glouben. vn̄ von diſen
worten. vn̄ von diſen geberden ſo
wurden ſi en weníc geneiget vō
deme glouben. do quam ſebaſtí=anus
vn̄ ſprach ſterckíte ſi vn̄
ſprach. Ir erbern ríttere xpī.
nícht enlazít vch verdríezzen
der kurtzheit diſes lebenes vn̄
nícht verliſet vwere cronen. mit
diſen worten vn̄ mit anderen worten
ſterckete her ſi daz ſi bliben
ín deme glouben. Do liez her
ſi hengen an zwei holtzer. vn̄
líz ſi durch ſtechen mít ſperen.
alſo gaben ſi vf íre ſelen. Do waz
eín vrowe da dí waz ſtvmme
di hatte eínen man der híez
nícoſtratus. Díſe vrowe bat
ſebaſtianum. vn̄ dute yme daz
her ſi ſprechende machte ín dem
namen vnſes herren ihˢu xpī.
vn̄ her machte ſi ſprechende vn̄
toufte ſí vn̄ íren wírt. vnde
bekarte wol zwei tuſent volkes.
do waz eín herre der waz ſyech.
vn̄ bat ſebaſtianum daz hˢ ín ge=ſunt
machte. vn̄ her ſprach.
Salt du geſunt werden. ſo muͦſt
du criſten glouben an dich ne=men.
vn̄ muſt di apgote alle
brechen. Do ſprach der herre
gerne. ich wil míne knechte vz
ſenden daz ſi ſie brechen. Do
ſprach ſebaſtíanus. ich wil ſíe
ſelber brechen. vn̄ her brach zweí
hundert apgote. vn̄ der herre
wart nícht geſunt. vn̄ ſprach zu
ſancto ſebaſtiano. Nv haſt du
di apgote gebrochen vn̄ ich bín
noch nícht geſunt worden. Do
ſprach ſebaſtianus. daz iſt do
vone. antſweder du haſt me
apgote. oder du haſt nícht rechten
críſten glouben. enphangen.
Do hatte der herre ein ſchone
gemalt hus mit ſilber vn̄ mit
golde. vn̄ mít edelme geſteíne
daz muſte her lazen brechen
wolde her geſunt werden. Do
ſprach der ſvn des herren zu ſebaſtíano
vn̄ zv policarpo ſyme
geſellen. ich wil zwene ofene
lazen eíten daz ſi gluwen. vnde
wanne daz hus gebrochen wírt
vn̄ wírt mín vater nícht geſunt
ſo wil ich vch beide dar ín werfen
vn̄ wil vch verburnen. Do ſpᵃch
ſebaſtianus daz ſal geſchen. vn̄
do daz hus gebrochen wart do
wart der herre geſunt. vn̄ toufte
ín vn̄ ſínen ſvn. vn̄ ouch eín
anderen herren der hiez tyburcíus.
Do daz der keyſer vernam
dyocletíanus do liz her
ſebaſtianum vahen. vn̄ líz ín fuͤrē
vffe daz velt vn̄ ſatzete ín zu eí=me
zíle ſíner ſchutzen daz ſíe
ín ín ſchuzzen alſe vil phyle daz
eíner ſteckete an deme anderen.
vn̄ do ſí diz getaten. do gíngen
ſi enweg vn̄ lízen ín lígen vur
tot. Do waz eín criſten vrowe
do die írquícketen. vn̄ her wart
zvhant geſunt vn̄ gíng vur
di greden do di ríchter her abe.
gíngen vn̄ der keiſer vn̄ ſtrafete
ſí. Do ſprach der keiſer. bíſt du
daz ſebaſtianus. den wír mít
phylen lízen erſchíezen vffe dem
velde. Darvmme hat mích got
geſunt gemachít daz ich vch ſtra=fen
ſal v̄me vwere vngerechtikeit.
Do víngen ſí ín vn̄ furten ín ín
daz palacíum. vn̄ lizen ín ſlahē
alſo lange wan daz her ſíne ſele
vf gap. Diz iſt daz leben diſes
heiligen. nach eíner kurtzen
ſvmmen. Daz wír mít yme kum=men
zu dem ewigen lebene des
helfe vns got allen gemeíne
ameN. Sente agneten tag
Man beget hute ſante agneten
tag der heiligen íung=vrowen.
Von der ſchríbet ſante
ambroſíus. daz ſí gemarteret
wart ín deme dricenden iare.
ſí waz íung von iaren. vn̄ alt
von gemute vn̄ edel von geburt.
wanne ſi waz eín romerín vn̄ ſchone
von líchamen. vn̄ wol geordent
von ſitten. vn̄ wiſe ín dem heiligē
geiſte. Iz waz eín gewonheít daz megede
vn̄ knechte gíngen míteínandˢ
zu ſchulen di wile ſi waren vnder
drítzen íaren. do ſante agnete
gíng von der ſchule do wart ír
gewar des richters ſvn von rome
vn̄ wart zu ír geneíget mít liebe
vn̄ nam gar edel cleinote vn̄ der
vile. vn̄ bot ſi der íungvrowen
vn̄ verſuchte ob her ſi zu yme
geneigen kunde. aber agnete
ſprach. Iungelínc ich wil nícht
díner gabe. wan eín ander líp ha=ber
hat dich vor kvmen. vn̄ deme
habe ich mích vertruwet. do wonte
der íungelíng daz di cleínoter
zu cleíne weren vn̄ nam vil rícher
gabe vn̄ bot ſi ír. Do ſprach ag=neta.
Gang von mír du fuͦrunge
der ſunden vn̄ du ſpíſe des todes
vn̄ du geſteltníſſe des víndes.
wan ich habe mích vertruwen
eíme andere der verre edeler íſt
wanne du. her hat míne wangē
gezíeret mit ſynem blute. vn̄
ich han huníg vn̄ mílch geſogē
vz ſíme munde. Do vregete der
íungelínc wer der were der alſo
edel iſt. Do ſprach agneta. ſage
ich dír von ſíner geburt. ſo ge=wan
ſin vater níe keíne vrowē
noch ſín muter níe keínen mā.
ſage ich dir von ſyme ríchtume
ſo hat her di horde aller ríchtu=me
vnder yme. Sage ich dír
von ſíner ſchone. ſo wundert
ſich hymel vn̄ erde vn̄ alle enge=le.
Sage ich dír von ſíner gewalt
ſo dienen yme alle engele. Do
der íungelínc diz gehorte. do
gíng her heym vn̄ wart von
liebe ſiech. vn̄ do di ertzete ín
beſahen do ſpurten ſí daz her
von líbe ſiech waz. vn̄ ſageten
iz ſínem vatere. do nam der vater
heymliche den ſun vn̄ vragete ín
waz her ſo lip hette dar v̄me
her ſiech wurde. Do ſagete her
yme iz were diſe íungvrowe
agnete di hette ſich vertruwet
eíme anderen. do ſayten di knechte
dem herren daz ſi mit der ſwarzen
kunſt betrogen were. vn̄ daz
ſi ſpreche daz xᵽc ír fríedel were
deme ſi ſich vertruwet hette. Do
ſante her nach ír vn̄ ſprach.
wíltu kuſche bliben. ſo opfere
den apgoten vn̄ díene ín. wiltu
des nícht tun. ſo laze ich dich
furen ín daz gemeíne hus daz
du allen luten gemeíne wirdeſt
Do ſprach agneta. Ich han mích
vor truwet xᵽo gotis ſune der
geſtattet nícht. daz mir ícht
geſchehe zu míner kuſcheit.
Dar vmme vorchte ich nícht
díne drowe. Do líez her díe
íungvrowen vz zíehen muͦtˢnackit.
vn̄ zuhant wuchs ír eígē
har daz ſi ſo wol mítte bedecket
wart alſo mít ſchonen cleíderē.
Sˢ. Ambroſius ſprichit. daz di ougē
der heiden vn̄ der ſvndere ínwarē
nicht wirdig diſe íuncvrowen
nackit zu ſehene. Do furte mā
ſi in daz gemeine hus. do gínc
ſie rechte in als in ein hus des
gebetís. vn̄ di engele vnſes hˢerē
quamen vmme ſí mít eime grozen
lichte. daz alle di daz licht
ſahen di ín deme huſe waren.
Do machte ſich der iungeling
zu mít vile geſellen. vn̄ ging
vor daz hus. vn̄ híez ſine geſellē
hín in gen daz ſi di iungvrowe
betrubeten. Do ſi hin in quamē
vn̄ ſahen daz licht. do gingen
ſi her wider vz vn̄ wurden nícht
geergert. Do wart der iungelíng
zornig vn̄ ſprach. Ach ir
zagen vorchtet ír vch vor einer
iungvrowen vn̄ lief hin ín
vreuellichen. vn̄ wolde ſi ane gegriffen
haben. Do quam der tufel
vn̄ brach yme den hals abe
do her ſo lange dínne waz do
arget iz díe geſellen vn̄ wartetē
hin ín. do funden ſí ín tot. Do
kundigeten ſi iz dem vatere vn̄
der ſchrey ſere vn̄ ſprach. O. erberen
romer helfet mír clagē
vn̄ ſprach zu ſante agneten.
O. du gruwelicher vrowen name
mochtes du nirgen anders díne
grymmekeit bewiſen danne
an myme kinde vn̄ haſt mír o getotit.
Do ſprach agneta. ich habe
in nicht getotit. des willen her
wolde vollebrengen der hat yme
den hals gebrochen. Do ſprach
des íungelinges vater. woldeſt
du dinen got vor in bitten daz
her lebende wurde. ſo gloubet
ich daz du ín nícht getotet hetteſt
ſi ſprach ía. Vn̄ gíng an ir gebet
vn̄ bat vnſern herren daz her
lebende wart. Vn̄ der íungelīc
gínc vz dem huſe vn̄ ríf mít
luter ſtymme. Iz iſt nícht dan
ein ware got. criſten lute got
Do bekarte ſich der vater. abˢ
her getorſte der íungvrowē
nícht loſen wan her wolde widˢ
di priſtere nícht tun. wanne
ſi ſprachen. totet diſe íung=vrowen
wan ſi kan wandelen
di gemute der lute. do diz geſchach
do ſtet nu eín ſchone
kírche. vn̄ heizet ſante agneten
platz. Do vnderwant ſich
ír eín ríchter der hiez paſcaſíus.
der líez eín groz fur vm̄e
ſí legen vn̄ líez daz enpurnen
vn̄ do iz aller ſereſt brante.
do quam der engel vnſers hˢrē
vn̄ leſchete íz alzu male. daz
da nymant vant weder kolen
noch fuer. Do líz der ríchter
ſíner knechte eínen zu gen.
vn̄ der ſtach ir ein ſwert durch
ire kele alſo ſtarp diſe íungvrowe
do wart ſi begraben buzen rome
wol eíne halbe míle. do man
vz get zu deme tore daz do heizet
zv ſente ſaturnínus. vn̄ iſt ein
ſchone cloſter. vn̄ daz pallíum
daz di ertzebiſchoue ſtillen habe
daz machen diſe vrowen vnde
nymant anders me. Diſe ſchefichín
do vone man iz machet
di gen níergen anders wanne
alle den tac wanne ín der kírchē
vn̄ hi lit ir lichame. aber zv
ſante Iohanſe zu rome do iſt
ir houbit vn̄ ſante peters hovbít
vn̄ ſante paulus houbit
vn̄ ſente cecílien houbit. vn̄
der grawe rok vnſers herren
in der cappellen di do heizet zv
ſaluatori. vn̄ vffe deme altare
ſtet eín guldín agnetichín. daz
hat eínen zan von ir ín ſíner
hant. Eín íuncvro di heízet
potencíane. die ſteíneten die
heyden vffe ireme grabe di lít
ouch in dirre kírchen. Ambroſíus
ſprichit. Were maria nicht gotis
muter worden. ſo were keín íūc=vrowe
geweſt in der criſtenheít
di iz baz wirdic were geweſt.
danne agneta. Do emerenciane
geſteínet wart. do quamen gro=ze
irbibunge vn̄ dunre vn̄ blícze
vn̄ alſo gruwelich weter daz di
heiden nyeme dar quamen.
Man ſchribet daz ein priſter
in der ſelben kirchen waz der
hiez paulínus. den bekorte dˢ
tufel alſo ſere mit vnkuſcheit
daz her gínc zv deme babiſte
vn̄ bat ín daz her yme erloubete
eíne huſvrowen zu nemene
Do nam der babyſt eín vingerlín
von ſyner hant vn̄ gap iz dem
priſtere vn̄ ſprach gan zu dem bílde
ſante agneten vn̄ gíp ír daz
víngerlín vn̄ ſprích daz ſi dích
enphahe zu eíme elichen vrídele
vn̄ her tet íz. vn̄ daz bilde reckete
den vinger her vz. vn̄ her ſteckete
yme daz vingerlín an di hant.
vn̄ iz zoch den vinger wider widˢ
ín dí want daz man nūme ſihet
wan den ſteyn des vingerlínes vn̄
diſen priſter beſtunt nv̄merme
keíne bekorunge. an dem achtē
tage do ſi ire frunt ſere weíneten
do írſcheín ſi in mit vile íuncvrowen
vn̄ eín ſuuerlích lemmechin
gínc bi ir. vn̄ ſprach zu iren
frunden. Inweinet mich nv̄me
wan ich han den tot verwunden
vn̄ habe daz ewige lebín. Daz
wír zv ir kvmmen in den hymel
des helfe vns got amen. Sente Vincencien tac
Man beget hute
ſante víncencien tag der
wart gemartert von eime richteˢ
der hiz decíanus Dírre víncenti
ſprechen eteliche her were brudˢ
laurencij. Di anderen ſprechē
ſi weren beide von eíme lande vō
yſpanien. vn̄ ſí ſprechen beíde war
ſi waren beide vz deme hymele.
vn̄ hatten einen vater in deme hy=mele.
vincencius waz gewihet
zv deme ewangelio. vn̄ waz cape=lan
eines biſchoues der hiz valeríus.
vn̄ dirre valeríus waz vn=geſpreche
vn̄ ſtammelte ſere. dar
vmme beualch her vincencío dí
prediate vn̄ ouch waz her zu ſprechene
hatte daz hˢ daz fur in ſpreche.
Do predigete her vn̄ bekarte
vil volkis. Do worden ſi beſaget
vor decíano dem richtere. der liez
ſi vahen vn̄ líz ſi vor ſich brengē
wanne ſi di houbit weren vnder
ander criſtenluten. ſo ſprach her
ſi ane vmme den glouben. Valeríus
der bíſchof antwertete.
wan her eín alt man waz vnde
vngeſpreche ſo ſprach her blodelichen
vn̄ gemechlichen. Do ſpᵃch
víncencíus. Vater wíe tuſt du
nv. du ſalt vrilichen vn̄ kuͤnliche
bekennen criſten glouben. Do
ſprach Valerius. Svn ich habe
doch dir di wort beuolhen. ſprich
vn̄ waz dv ſprichiſt daz halde ich
mit dir. do ſprach vincencius
zu dem richtere deciano. Du ſalt
nymmer ſprechen daz wir gotis
ſullen verlouckenen vn̄ vnſers
glouben. wā iz were groze ſvnde
vn̄ ſchande. daz wir gote di vn ere
teten daz wir ſin verlouckenden
vn̄ vnſis glouben. vn̄ diz ſayte
her yme kvnlichen vn̄ erneſlichē
Do liz her den biſchof nemen vn̄
liz ín ſetzen in ein ſchif. vn̄ liez
in furen in eine inſulen daz her
ſturbe aldo. aber vincencíum
wan her eín iung man waz. ſo
gap her in ſinen knechten vn̄
ſprach. Diſen vreuelin iungelīc
ſullet ir pinen mit grīmē pinē
mit boſen pinen vn̄ mit grozē
pinen. Do hatten ſi gemachit
ein gruwelich gezowe do man
di criſten lute pflag mítte zv
pinen daz hiez martolíus. do hín=gen
ſi in ane vn̄ ſperreten ín dar
in. vn̄ zugen in daz nírgen keín
ader an ſyme líbe waz ſí donete
Do nach namen ſí yſeríne kam=men
vn̄ rizzen yme abe ſin vleíſch
von ſyme libe. Do ſprach decianꝰ
víncenti. wo ſínt nu díne freuelē
wort vn̄ dine freuelen rede. Do
ſprach víncencius. ich enuorchte
aller diner pine nichtiſnicht. vn̄
erdencke alle die pine di dv erdencken
macht. vn̄ ich habe nicht
ſo groze ſorge ſo daz du dich vber
mich erbarmeſt. Do wart decianus
zornic vn̄ ſlug dí knechte
vn̄ ſchalt vn̄ ſprach. Ir boſen wichte.
nu habet ir doch dicke lute
gepinget daz ſi bekanten daz ſi
vater vn̄ muter getotet hatten.
vn̄ kunnit ir diſen vreuelen iūgelínc
nicht betwingen. Do ſprach
vincencius. Deciane nu biſtu
ſere betrubet vn̄ gepineget vnde
ſleheſt díne knechte vn̄ ich hange
hie ín grozeme vríde vn̄ ín vrouden.
Wan víncencíus ſpríchít alſe
vile alſe eínre der alle ding vberwíndet.
Auguſtínus ſpríchit.
Decianus waz me gepíniget daz
her víncencíum nícht vber windē
mochte. danne víncencius mít
aller ſiner píne. Do liez her ín
her abe nemen vn̄ liz ín brengē
zv eíme roſte do groz fuͦr vnder
waz. do ylete víncencíus daz her
dar quam vn̄ viel ſelber vffe den
roſt. vn̄ di knechte ſtunden vmme
ín mít yſerínen gabelen vn̄ wanten
ín vmme. vn̄ wurfen yme
ſaltz ín di wunden vn̄ di kolen
vn̄ daz blut lief von yme in díe
kolen. vn̄ daz fur wart groz. vn̄
di knechte ſtyezen yn mít den
gabelen vn̄ mít den holtzeren.
alſo daz alle ſíne gelidemeze vorwundet
vn̄ gepíneget wurden
vn̄ diz leit her vrolíchen. vn̄ enachtet
ſín níchteſnícht. Do wart
der richter zorníg vn̄ líz ín abe=nemen
vn̄ líez ín legen ín eínē
kelre vn̄ líz yme di fuze heften
ín eínen ſtok vn̄ liz vnder ín legē
typhínís ſchirben vn̄ glaz daz
ſíne wunden verſeret wurden.
vn̄ líz ín dar uf ſetzen. Do qua=men
di heiligen engele ín den
kerker. vn̄ írluchten den kerker
daz her alſo lícht waz alſo ob
di ſunne ſchyne zu mítteme
tage. vn̄ machten daz glaz vn̄
di ſchirben zu wol ríechenden
roſen. vn̄ di engele ſungen yme
vn̄ ſpíleten mít yme alſo daz
di hutere des kerkeres bekart
wordín vn̄ lízen ſich toufen. do
wart der ríchter zorníc vn̄ ſpᵃch
zu ſínen dieneren. Dírre vín=cencíus
vberwíndet vns alle
vn̄ her mac von pínen nícht
geſterben. vn̄ wír wollen ín
nūme pinigen. Ir ſult yme machē
eín ſchone bette. vn̄ ſullen in dar
in legen. ob wír ín mit guten verwínden
mochten. vn̄ do man in ín
daz bette brachte. vn̄ eíne cleíne
wile darínne gelag do gap her
vf ſínen geiſt vn̄ fuͦr in daz ewíge
leben. Do der richter daz gehorte
daz her tot waz. do ſprach hˢ
zu ſínen díenern. mochte wír
ín nícht lebende vberwínden. ſo
wollen wír ín tot vberwínden.
Ir ſult den lichame nemen vnde
ſult ín tragen vffe daz velt daz
ín die vogele ezzen vn̄ di tyer.
Do ſi den lícham vffe daz velt
brachten. do quam eín rabe vn̄
geſtatet nícht daz ín keín vogel
ezze oder dy keín tyr. vn̄ der ra=be
vberwant eínen wolf. daz hˢ
dem lichamen neíg. vn̄ gíng enwec.
Do decíanus daz gehorte
do gebot her ſínen knechten ín
grozeme zorne. daz ſi den líchā
nemen vn̄ furten ín verre vf daz mer
vn̄ wurfín ín dar ín. Vn̄ diz taten
ſi. vn̄ er danne ſí zu lande quamē
do waz der lícham vz vn̄ funden
ín vffe deme ſtaden vn̄ brach eín
groz loch durch den fuͤr des ſtadē
vn̄ des merís daz noch hute diz
tages do iſt. Do quamen gute
criſtenlute vn̄ begruben den líchā
achte míle von der ſtat di do heizet
liſebone. vn̄ zwene raben ſint
noch hute des tages vffe deme grabe.
di die pligeríne wiſen vber
di heide. wan ſi fliegen ín vore
bz zu der ſtat. vn̄ vliegen ín dan
vore wan zu dem grabe. aber der
lícham lit nv ín der ſtat des landes
portigal di da heízet líſebone
ín der oberſten kírchen. vn̄ an
ſyme tage vn̄ alle di wochen vz
ſo iſt iar marckít ín der ſtat. vn̄
kumít vil ſchíffe dare von verrē
landen vn̄ di muz man alle bren=gen
vz dem mere zu deme ſtaden
wan die viſche ſpilen ín deme mere
an ſante víncencíen abende.
ſulchis ſpiles. waz ſchiffe ín dem
mere weren di muſten alle verterben
di wunderlicheit des ſpíles
der viſche. vn̄ ouch di grozheit
der viſche. vn̄ wie wunderlichen
man diſen heiligen hie eret daz
iſt wunderlichen hie zu ſagen.
wanne do her begraben lit. daz
iſt ienſit ſante iacobe hundert
dutſche mile. darvmme waz dirre
heilige eín ware knecht xpī
vn̄ wer diz wil eruolgen der ſal
haben dru ſtucke an yme. Daz
erſte daz her ſínen nutz nícht en
ſuche ín allen ſínen wercken.
Sunder daz lop vn̄ di ere ſínes
herren. Daz ander daz her luter
vn̄ heilíc ſí ín alle ſyme lebene
an worten vn̄ an wercken. Daz
drítte daz her geduldíclichen
lídet alles des got vber ín verhēget.
vn̄ daz ín des nymmer vordrízze.
wanne willíg liden
machet den menſchen glich xᵽo
vn̄ machet ín eín díener gotis.
wan íz enſínt dí keínen grozer
ere. wanne daz der menſche gotís
knecht ſí. wan gregoríus ſpⁱchit:
Dí di knechte ſínt xpī. di werden
alle kvníge ín deme ewigen le=bene.
Daz wír mít diſem heilígē
vn̄ mít allen heilígen ſelig werden.
Des helfe vns got ameN. Sancte Paulus tac als bekeret wͣrt
Man beget
hute ſante paulus
tac als her bekerit
wart. Man vreget war vmme
man diſes heyligen bekerunge
bege vn̄ keínes anderen heilígē
me. Daz íſt darvmme wanne
ſi wunderlicher iſt danne íe
keíns heilígen me. Di andere
ſache zu troſte allen ſvndern
wanne waz got an ſanto paulo
hat getan. daz mag her noch
tvn an allen ſvnderen. Di ander
vrage iſt war vmme got paulū
bekerte di wile her was vffe eime
boſen wege. Di erſten ſprechen
iz waz dar vmme wan her ewíclichen
irwelit waz vō der heiligē
dríualdikeít. daz her ſolde ſín
eín nach volger xpī vn̄ eín geſelle
der apoſteln. Di andˢen ſprechen
vnſer herre tete alſe eín getruwe
hírte. wan ſín ſchof ſchedeliche
get ſo tríbet her iz wider vffe
di rechten weide. Di drítten ſᵽchī
di críſtenheit hette ſín not. wan
iz waz ein groze vroude aller críſtenheit
daz paulus bekert wart
Di virden ſprechen paulus wenete
wol tun vn̄ rechte. Dar v̄me
waz yme xᵽc ſchuldig daz her
iz yme vnder wiſete. Di funften
ſprechen iz were von deme gebete
Sante ſtephans. der betete vor
ín do man ín ſteínete .Sˢ. gregoríus
ſpríchít. were daz gebet
ſante ſtephans nícht geweſt.
ſo hette di heílíge criſtenheit paulis
nícht. xᵽc ſtarp in deme merzen
vn̄ ſante ſtephan wart do noch
geſteínet ín deme ougeſte. aber
paulus wart bekert ín deme vol=bornen
ín deme ſelben iare. Dí
ſeſten ſprechen daz ſante paulꝰ
were eín íung vrowe darv̄me
bekerte ín got. wanne ſi ſprechē
daz her von hochuart kuſche
blíbe. wan ín duchte daz ſín keín
vrowe wírdig were. Darv̄me
iſt daz ein hohe volkumenheít
daz der menſche vz vntugenden
kunne tugende machen. alſo daz
her alſo hochuertig ſí ín ſíme
libe vn̄ ín ſyme geíſte. daz hˢ alle
ſvnde vor ſmehe vn̄ allez gut vō
ertríche. vn̄ daz her erkenne daz
her zu edel dar zv ſí wanne her
geſchaffen iſt zu ewigen díngen
Daz ander daz der menſche alſo
gírig ſí. daz her yme nymmer
laze gnugen alſo lange hˢ ín der
zit iſt an keíner tuginde noch an
keíner heilikeít. hˢ kriege io daz
ír yme me werde. wanne paulꝯ
ſprichit. Wer do ſte der hute daz
her ícht valle. Daz drítte daz
der menſche ſal krígen nach
gotlichen troſten vn̄ nach gotlichē
wolluſten wanne di vorderen ín
yme alle lípliche wolluſte vn̄
lipliche troſte. Darvmme ſullit
ir mercken víerleye lute. Di erſtē
geben boſe wider gut. diſe ſínt
zu male boſe. Di anderē geben
boſe vmme boſe alſe di alte ſchⁱft
ſpríchit. Fuz v̄me fuz. Ouge v̄me
ouge. zan v̄me zan. Di dríttē
geben guͦt vmme gut. vn̄ diſe ſīt
ouch vnlobelích. wan xᵽc ſprach
Daz ír líep habet vwer frunde.
vn̄ daz ír den gebet di vch geben
waz lonís wolt ír da vone haben
wanne iz tvn ouch die heiden vn̄
di ſundere. Di vierden di ſínt zvmale
vollekūmen di geben gut
wider boſe alſe xᵽc ſpⁱchit. Ir ſult
líep haben vwere vínde. vn̄ ſullit
wol tun den di vch vbele tun. Dí
drítte vrage íſt. waz eín menſche
ſulle an yme haben. daz yme got
ſíne ſvnde vergebe. Daz erſte
her ſal bekennē ſíne ſunde. Daz
andere yme ſullen míſſe hagen
ſíne ſvnde. Daz drítte her ſal
leide haben v̄me ſíne ſvnde. Daz
víerde her ſal bichten alle ſíne
ſvnde. Daz funfte hˢ ſal ſi willen
haben nūmmerme zv tune. Daz
ſeſte. hˢ ſal ſi willen haben zu buzē
vn̄ diz iſt allíz beſlozen ín dírre
epiſteln di man hute liſet. Díe
virde vrage iſt. di wiſe wie ſante
paulus bekert wart. vn̄ diz ſaget
di epiſtole. In den tagen do ſaulus
noch waz drowende vn̄ ſlahende
di íungeren vnſes herren. do gīc
her zu den furſten der príſtere
vn̄ bat von ín bríefe ín damaſco
ín der ſynagogen. ob her funde
man oder wip des weges daz her
ſi gebunden furte zu iheruſalem
vn̄ do hˢ gínc den wec. Iz geſchach
daz her nehete damaſco. vnde
ſnellíchen v̄meuínc ín eín lícht
von dem hymele. vn̄ hˢ vil zu der
erden. vn̄ horte eíne ſtymme.
ſprechende. Saule ſaule wes ane
vichtes du mích. Her ſprach. hˢre
wer biſt du. Her ſprach. Ich bín
iz ihˢc den dv ane vichtes. Iz iſt
dír herte wider den preckel zv
ſtrebene. vn̄ paulus bibende vn̄
írſchreckene ſprach. Waz wiltu
daz ich tu. vn̄ got ſprach zv yme
Stant vf vn̄ ganc ín di ſtat do
wírt dír geſaget waz du tun
muſt. Aber di man di mit yme
volgeten. ſtunden verſtarret
horende dy ſtymme vn̄ enſahē
nymande. Do ſtunt ſaulus
vf von der erden vn̄ mít offenē
ougen ínſach her nícht. aber
ſi furten ín mít der hant zu
damaſco. vn̄ hˢ waz drítage daz
her nícht enſach noch ínaz noch
íntrang. aber iz waz eín íunger
ín damaſcho. der hiez ananyas
zu deme ſprach vnſer hˢre yme
geiſte. ananyas. Vn̄ her ſprach
herre ſich ich bín gereit. vn̄ got
ſprach zu yme. ſtant vf vn̄ ganc
ín di gazze di da heizet di gerech=te.
vn̄ ſuche paulum ín deme huſe
íude genant. do ſínt ſi ínne.
want her betit. vn̄ her ſach eínē
man genant ananyas in gende
vn̄ vffe ſich legende ſine hant daz
her daz geſichte wider neme.
Do antwertet ananyas. Herre
ich han gehort von vile luten
wie groz vbil her tu dínen heiligen
zu irlˢm. vn̄ habe gewalt vō
den furſten der prieſtere zu bindē
alle di dínen namen ane rufen
Sancte Georien tac Man beget
hute ſancte Georien tac. Ir
ſullit wizzen daz der heyligen
marter iſt ein buch. dar v̄me wir
lernen ſullen wi wir di werlt vorwinwínden
vn̄ alle ſunde. Dar
v̄me tet vnſer herre ihˢc xᵽc alſe
ein getruwe leſemeiſter do her
von dírre werlde ſcheiden ſolde
do lerte her vns ſyben leccien an
dem cruce. Daz ſínt ſyben tugēde
do mítte wír ſullen vberwinden
di ſyben houbit ſunden. Zum erſten
lerit her vns ware otmutikeít
alſo paulus ſprichit. Her hat
ſich genídert vn̄ geotmutíget.
vn̄ hat genomen den tot des cru=ces.
mit dirre otmutikeit ſullē
wir lernen vberwínden diſe
grozen houbit ſunden di da heizet
hochuart. Zum anderen male
hat her vns gelerit rechte libe
di wir ſullen haben vnder eynandˢ
wan her beualch ſine muter. ſente
iohanſe vn̄ vor gap ſínen viendē
vn̄ bat vor ſi an deme cruce. Da
mite vertribe wír diſe houbitſunde
dí da heizit haz. Zume
dritten male leret her vns willic
liden vn̄ die groze des lídens
alſe her ſelber ſpríchít ín íere=mías.
Wo wart ie menſchen lidē
glich míme. hí mitte leret her
vns rechte luter kuſcheít. díe
íuncvrowen meytliche kuſcheit
vn̄ di witewen wíteweliche kuſcheit.
vn̄ di elichen. eliche kuſchheit.
hi mítte vertríbe wír dí
houbit ſvnde. di da heizet vnkuſcheit.
Zume vírden male
lerit her vns ware kuſcheit mildekeit
wan her vergap an dem cruce alles
das her hatte. Ioch alles daz blut
daz her hatte ín allen ſínen aderen
alleyne her vns doch mit eíme trophē
wol her loſt hette. do mítte lerít hˢ
vns vbírwínden die virden houbitſunde
di da heízit gyrickeit. Zu dē
funften male lerit her vns geduldíc
líden. alſo yſayas ſprichit von yme
alſe eín lamp zu dem tode. vn̄ alſe
eín ſchaf zu der ſlachtunge getet
her nye ſínen munt vf. hi míte
leret her vns vberwínden díe funf=ten
houbit ſvnde di da heizet zorn
von deme vil boſheit bekumet.
Zu dem ſechſten male lerit her vns
rechte mezikeit. wan eſſíc mít
gallen gemíſchet waz ſín tranc
an deme cruce. Da mite leret her
vns vberwinden di ſechſten houbitſvnde
di da heízet vber az. vn̄ vbertranc.
Zu dem ſybenden male leret
her vns manhaftikeit des gemutís
vn̄ vollehertunge bíz an daz ende
wan hˢ bleip an dem cruce biz ín
den tot. Da míte lerit her vns vber=winden
di ſybínde houbít ſvnde. dí
da heizit tragheit an gotis dínſte
Wiltu anderre leccíen ſybene díe
vnſer herre laz an deme cruce ſo
ſuche vffe den guten fritac. di ſybē
wort di vnſer hˢre ſprach an deme
cruce. Diz buch der marter vnſes
herren ſal der menſche vlizzeclichē
ane ſehen. wan her zu gotis lichā
wil gen. wan daz liden vnſes hˢrē
iſt eín ſchulde aller tugínde. Nu
merckit funf ſtucke der volkomen
Zum erſten daz ſi ſich alle tage
ſullen beſchowen ín gotlicher
gegenwertikeit alſe ín eyme ſpiͤgele.
Zu dem andˢen male ſi muzzen
ſich huten alſe íres ougen. daz
ſi ichtes icht brengen ín gotlichˢ
gegenwertikeit da vone ſí geſtraffit
werden von . Zu dem drítten
male ſo ſullen ſi nícht verrer vz
gen in die creaturen. wan ír genawe
notdurft iſt. ane daz ſi nícht geleben
mochten. Zu dem vírden male
ſullen ſi ſich aller dínge bezzerē
vn̄ keínes dínges ergeren. alſe
paulus ſprichit. Deme guten mēſchen
komen alle dínc zu gute
Zu dem funften male. daz her
von allen den wercken di got tut
vn̄ getan hat habe ſunderliche
vroude wi ſi ioch ſchínen oder
luchten. alſo ſprichit auguſtín
do got mír waz do hatte ich leit
vn̄ vngemach. nu ich gotes bín
nu habe ich alles daz ich wil.
Darv̄me bítte wir ouch ín dem
pater noſter alle tage. Dín
wille werde. Darv̄me hat dírre
menſche vroude vn̄ vríde ín allē
den wercken di her wírcket ín
der zit. Er dan xᵽc geſtarp an
dem cruce. do waz der tot hezlich
vn̄ gruwelich allen den menſchen.
alſe der heydeniſche meíſtˢ
ſprichit. Allen gruwelichen dín=gen
eín ende iſt der tot. Iz iſt
anders v̄me den liplichen tot.
vn̄ anders v̄me den geiſtlichen
tot. Dem líplíchen tode get daz
lebín vore. wan ís mac nymā
geſterben naturlichen her muze
von erſten leben. Darūme iſt
der naturlíche tot eín ende des
lebēs. vn̄ darv̄me alles daz da
lebet vrolichen vn̄ pínlichín.
vn̄ der werlde vroude iſt allez
vormíſchet mit dem tode. vn̄ vndˢwilen
mít deme ewigen tode. abˢ
ín geiſtlichem lebíne get der
tot vore vn̄ daz leben nach.
Wan ſwer do wolle geiſtlichen
leben der muz zum erſten lernē
ſterben. vn̄ alſo vil alſe der menſche
len lernet ſterben. alſo vile
lernet her geiſtlichen leben.
Gregoríus ſprichít alſe daz
vleíſch behalden wírt ín deme
ſaltze daz iz nícht vortírbet
alſo wirt daz geiſtliche leben behalden
mit ſterben ín dem menſchen.
Der menſche muz ſtˢben ín der werlde
vn̄ muz ſterben deme vleiſche.
Vn̄ aller ſíner neygunge. vnde
muz ouch ſterben an yme ſelber
vn̄ in yme ſelber . Alſo xᵽc ſᵽꝫ.
Daz weizene korn valle ín di
erden vn̄ erſterbe. ſo blibit íz
alleyne. Vn̄ darv̄me diſe lute
di nícht geiſtlichen ſterben
kvnnen di bliben ane tugende
aber di do wiſlichen ſterben
kunnen di irkríegen alle tugende.
vn̄ behalden alle tugēde.
Von diſen luten ſprichit
paulus. Ir ſit tot vn̄ vwer
leben iſt vortorben mít xᵽo
ín gote wanne di nature di
ín kan nicht wírcken danne
ín icht. Darume íſt ír werc
gebrechlich. aber got der kan
alleyne gewírcken ín nícht.
vn̄ kan daz zu ichte machen
Darv̄me ſo were gote lichtˢ
hymel vn̄ erde zu machene wan
einen ſunder zu bekerne. Wan
got hat den menſchen vrien wil=len
gegebin vn̄ den wil got nícht
twingen. Darv̄me iſt der wille
gote dicke ein wider ſatz. aber
daz nicht hat dikeínen widerſatz.
wan got der ſprach. vn̄
iz wurden alle dinc von nichte
aber do her den menſchen widˢ
machen ſolde. do muſte her
groze erbeit tun vn̄ den bittern
tot liden. Augꝰ ſprichit. Daz
got wolde eínen engel lazen an
ſich genomen haben menſliche
nature vn̄ gebuzzit haben vor
den menſchen obher hette gewollit.
Aber di wiſe were alſe
edel nícht geweſt alſe diſe got
der ſolde nícht buzē wan her
hatte nícht ſvnde getan. Der
menſche hatte ſunde getan
vn̄ mochte nícht gebuzzen
hir v̄me fugete ſich daz der buzete
der da got vn̄ menſche waz mit
einander. Iz waz keín edeler wiſe
noch keín ínníger wiſe. darinne
menſlich hertze gezogen mochte
werden dan daz xᵽc ſturbe vor
vns. Darv̄me moge wir vnſer
ſvnde buzen wan ſi xᵽc vore gebuzet
hat. Hette iz eín engel
getan ader ein menſche. wir ſolden
is gar dancbere ſin. aber
wan iz xᵽc ſelber getan hat ſo
enkvnne wír yme nv̄mer volledancken.
Her mochte vns ouch
wole írloſt haben mít eime
eínigen trophen blutes. Sundˢn
her gozzis alliz mit. alſo daz
wír bekennen ſine libe vn̄ daz
nymant vorzwíuelen ſolde.
wan gote iſt licht alle ſvnde
zu vergebene. wan ſín yme
der menſche gentzliche getruwet.
Dírre heilige ſente
georíus der waz eín rítter noch
der werlde. aber her tochte wol
zu geiſtlicheme ſtríte alſo mā
líſet in dem paſſíonale daz her
nunleye marter hat geliden
v̄me criſten glouben. Man liſít
daz ein groze ſtat waz vn̄ vor
der ſtat waz eín tych do lac eín
trache inne. der waz alſo ver=giftic.
wanne her ſínen adem
liz vz gen. vber di ſtat. ſo ſtarp
víle lute des gehen todis ín der
ſtat. vn̄ diſes intet her nícht
wan ſwanne in hungerte ſo
reckete her daz houbit her vz vz dem
tiche ſo gaben ſi yme zwei
ſchaf des tages daz her gaz.
Do der ſchaffe zu weníc ader
zu kleíne wurden daz man ir
ín dem lande nícht gehaben
mochte. do willekurte daz volc
gemeínlichen daz man yme
gap eínen menſchen vn̄ ein ſchaf
alle tage vn̄ wurffen eyn loz
vnder ſích vffe wen daz viele
den gap man deme trachen. Do
diz lange gewerte. do vil daz
loz vffe des kuníges tochter. Do
ſprach der herre zu deme gemeínen
volke. nemet ſilber vn̄ golt
vn̄ lazet mír mín liebes kínt
Do ſprach daz volc. Wír haben
vnſere kyndere dar gegeben.
vn̄ woldes du des nícht tun ſo
muſtes du ſterben vn̄ alle die
mít dír ſtvnden. Do liz her di
tochter ſchone zu machen. vn̄
líz ſi furen zu deme tíche vnde
líez ſi ſetzen vffen den ſteín vn̄
daz ſchaf do bi. do der trache
ſíne ſpiſe pflac zu holne do
wart di íuncvrowe ſere zu ſchriene
vn̄ zu weínende vn̄ daz volc
vloch allez hen wec. Do quā
ſancte íerge wuͤtende vffe ſyme
roſſe vn̄ vregete di íuncvrowe
waz ír wurre daz ſi ſo ſere
ſchríete. Do ſprach di íuncvrowe.
Iungelínc rit balde dínē wec
ob du daz leben wilt behalden
wan ich bín deme trachen gegeben.
vn̄ kvmet her ſo vrízzet
her beide dich vn̄ mích. Vn̄ índes
erhub ſich der trache vn̄ quā.
vn̄ ſante Georíe tet eín cruce
vor ſich vn̄ reit mít ſyme ſpere
ín den trachen. vn̄ vil von ſíme
pferde vínc den trachen vnde
ſprach zu der íuncvrowen. balde
here vwerē gurtel. vn̄ werfet
ín yme v̄me ſínen hals vn̄ leitē
ín ín di ſtat daz. daz geſehen wˢde
di gewalt vnſes herren ihˢu xpī.
vn̄ ſi tet daz. do ſi zu der ſtat
zu zogeten mít deme trachen
do vloch allez daz volc vn̄ ſchrey
vn̄ weínete. vn̄ wonden ſi ſolden
vorterben. Do ſprach ſancte
Georíe. Nu vorchtet vch nicht
Svnder gloubit daz xᵽc iſt
gotes ſvn. ín des namen ich diſē
trachen wil toden ſo werdet ir irloſt.
Her tote den trachen vnde
bekarte alliz daz lant vn̄ toufte
ſí. Dar nach wart her ane gegrífē
vmme críſten glouben vn̄ wart
gemartert. Her wart an eíne
remen gehenget. vn̄ wart yme
ſín vleiſch mít kammen von ſyme
libe gerízen. Dar nach wart hˢ
geleit vffe eínen roſt. vn̄ gebratē
alſe eín víſch. dar nach wart yme
ſín houbit abe geſlahen mít eyme
ſwerte. vn̄ ſín ſele fur ín daz
ewige leben. Daz wír mit diſē
vn̄ mít allen heyligen daz ewíge
lebín beſitzen muzzen des
helfe vns der vater von hymelriche.
ameN. Sancte Marcus tac des ewangeliſte
WIr haben
hute den tac marci ewangeliſte .
der eíner waz der vier
herren di vns das ewangelíū
ſchriben. Wír leſen daz vz dem
paradyſe víer wazzer vlizzen.
Di bezeichen di vír ewangelia
nach den ſich di críſtenheít ríchtē
ſal an deme rechten glouben.
Der eínes ſchreip vns dírre
herre ſanctus marcus. des tac
wír hute begen. Diſen herren
ſanctum marcum bewiſete got
vor ſíner geburte ezechielí dem
propheten vn̄ ſante Iohanſe
nach ſíner vffart ín eínes lewē
glíchníſſe. Durch di bezeichenū=ge
daz her ſchriben ſolde daz
ewangelíum von der vf írſtan=dunge
vnſes herren ihˢu xpī.
der an deme drítten tage írſtūt
von deme tode alſe wír zu rechte
glouben ſullen. Der lewe hat
eíne nature an yme mít der criſtꝰ
bezeichent iſt. Swanne her íun=ge
hat gewínnet ſo ſínt ſi tot
biz an den dritten tac. Dis wírt
deme lewen alſo leit daz her
an dem drítten tage zu den
íungen get vn̄ rufet mit luter
ſtymme. ſo werdent di iungen
lebínde. alſo írſtunt vnſer herre
an deme drítten tage. Darv̄me
bezeichent der lewe vnſern hˢrē
Diſen herren ſanctum marcum
ſanten di heíligen zwelfboten
mít ſancto paulo zu prediene
vn̄ zu bekerende di heídenſchaft
daz her yme hulfe an deme gotís
worte. vn̄ ſanctus petrus
toufte ín vn̄ hub in vzzer toufe
vn̄ waz yme ſyder alſo holt alſe
eín vater ſyme kínde. Do ſanctꝰ
marcus mít ſancto petro zu
rome waz. do ſchreip her daz
ewangelíum alda. daz ſyder ín
aller werlde geprediet wart
Darnach ſante ſanctus petrus
ſanctū marcum ín agaley do be=kerte
her aber volkes vile. vnde
fur wider zu rome. Dannen ſante
in aber ſanctus petrus zu egyp=ten lande.
do bekerte her alexandríam
daz lant. Dírre ſelbe
herre ſanctus marcus hatte
alſuliche vorchte zu der ere des
heyligen altares daz her yme liz
ſínen dumen abe houwen. daz hˢ
icht priſter wurde. Doch erlíz
ín di criſtenheit nícht hˢ muſte
biſchof werden zu alexandría.
wanne her waz veſte an deme rech=ten
glouben. an deme bíſtume
waz her lange. vn̄ wiſete daz volc
ane alſo rechte. beide mít ſínen
worten vn̄ mít ſínen wercken. vn̄
ouch mít ſchríbene di heyligen
buch. daz her billichen ere hat
beide ín deme hymele vn̄ vffe dˢ
erden. Diſen heiligen herren
ſanctum marcum griffen die
heiden ane. an deme heiligen oſtˢtage
vn̄ taten yme vil vngemachi%ſ
Dar nach bunden ſi yme ein ſeyl
an ſínen nac vn̄ zugen in durch
ſteíne alſe lange biz daz yme
di ſteíne ſín vleiſch abe furten
Dar nach ſluzen ſi ín ín einen
kerker. do quam der heilige
engel zu mitternacht zu yme
vn̄ brachte yme eine macht von
dem hymele. Des anderen tages
alſo balde alſo ín di heyden zugen
do ſchíet ſich di heylige ſele von
des vleiſches martel vn̄ fur mít
den engelen zu der ewigen vroudē
Diſes heyligen herren ſancte markes
lerunge ſult ir volgen ſo ir
meiſt muget vn̄ ſult des gewis
ſín. tut ir alſe her geleret hat. vn̄
werdet ir dar ane funden. daz
ir teilhaftíc werdet der gnaden
vn̄ der ere di hˢ hat mit gote
ín deme hymelriche. Di verlihe
vch der vater vn̄ der heylige geiſt
AmeN. Phylippi . Iacobi . vn̄ walpurgis .
Iz iſt hute drier
heyligen tac ſente Iacobis vnde
phylippus vn̄ walpurgis. Diſe
zwene apoſteln ligen zu rome ín
ſancte peters munſter. alſe man
in get vffe di líncken hant do iſt
ír gebeyne ínne vor muret ín
eyme phylere der kírchen dar vbˢ
oder dar gegen vffe di gerechte
hant da lit ſente ſymon vn̄ ſente
íudas ín eyme phyler vn̄ ouch
ír gebeyne vormuret. vn̄ zwene
erliche v eltere ſtent an deme
pfyler vn̄ diſes gebeínes mac
nyman nicht werden man mu=ſte
di kírchen brechen. vn̄ diz
tar nyman tun wan der babíſt
alleyne. vn̄ deme ſtatten ſin ouch
díromere. nícht daz her daz
heylíctum gebe von rome. Sente
peters gebeíne vn̄ ſente paulus
lígen vnder dem hohen alter
ſente peters in der cluft. ouch
vermuret vnder deme altere
vn̄ do tar nyman meſſe obē ſín=gen
wan der babiſt alleyne. Sēte
bartholomeus lit ouch zu ro=me.
zwiſchen den zweín tyber=brucken.
ín eyme grozen tuͦme
do di tyber vme get alleyne
her doch ín campaníen gemartert
wurde ín eyner ſtat
di da heízet boneuenture vn̄ iſt
von rome wol hundert míle. diſe
ſybene apoſteln lygen zu rome
ín der heiligen ſtat. Di achte
apoſteln . ſente matheus lit zu
calabern ín eíner ſtat. di heizit
ſalerne. Der nunde apoſtele
lit ín eíme lande heizit príncípa=te.
Sente andreas lit ín eíner
ſtat di heizit malf. vn̄ iſt zwo
tageweide von ſalerne. vn̄ víer
tageweide von ſancte níclauweſe
zu bare. Der zende apoſtele
ſente mathyas lit zu tríere.
Der eilfte apoſtele ſente iacob
lít ín galicien ín eíner ſtat. di
heizit cunpaſtelle. Der dis
liz ſchriben der iſt zu ín allen
geweſt do ſi ligen. Bíttet got
vor ín. Der zwelfte apoſtele
ſente thomas der lit lit zu endian.
di rechte vbervart zu diſe
apoſtelen. iſt íenſit ſante
iacobe zwei hundert mile
ín eíner ſtat di heizit ſebílíen
Der dritzende apoſtele ſente
iohannes. iſt mit. libe vn̄ mit
ſelen ín deme ewigen lebene
alſe wír míldeclichen gloubē
ſullen. Diſe gebruchín alle
gotis ín deme ewigen lebine.
Darv̄me ſullit ír mercken
eteliche ſtucke dí got alleyne
ane gehoren. Daz erſte. got
iſt eín ſubſtentzlich ein der ín
yme ſelben beſtet ſunder zu val
Daz andere. got bekennet ſich
ſelber zu grunde. vn̄ alle dínc
ín yme. Daz drítte. got mac
ſich ín bilden noch ínformen
nícht irkennen. Daz virde. got
iſt weſelichen ín allen díngen.
Daz funfte di keín weſen mac
in begríffen. Daz ſeſte got
der mac vz níchte icht machen.
Daz ſybende. got mac alleyne
gnade geben vn̄ naturlíche
libe. Daz achte. got der mac
alleyne ſelic machen in diſen
ſtucken iſt got vber gende allē
creaturen ín írre mugelicheit
Eyn heideníſch meiſter ſprichͭ
daz di creaturen nach weſene
haben keín vnderſcheit wanne
di forme gibit daz weſen eyme
íclichen weſene dínge. vnde
di forme ſcheydit eín íclich dīg
von deme anderen. vn̄ di forme
gibit allen díngen íre bewegunge
vn̄ ir wircken rechten.
alſo daz iſt ín der nature. alſo
iſt iz vber naturlich in der ſele
mit der gnaden. Di gnade gibit.
eyn vber naturlich weſen der
ſele. vn̄ di gnade machit alliz
des menſchen werc anneme
gote. wanne ſi vber formet
den menſchen ín got formíge
glicheit. vn̄ di gnade gibít ein
vbernaturlich wírcken deme
geyſte alſe vber naturlich bekennen.
vn̄ vber naturlíche
liebe. Sente Augꝰ ſpríchit ín
deme zehenden buche von der
driualdikeít vn̄ ouch ín deme
vírcehenden. daz got ín die
ſele druckit hat eín vnuertilgelich
íngeſigele. daz iz daz
bílde der heylígen dríualdí=keit
vn̄ daz got nach aller
geweldiger macht. nícht moch=te
eín bilde geſchephen daz
yme glicher were. danne
yme diz bilde iſt daz got ge=formet
hat ín di ſele vn̄ daz
got zwiſchen diſem bilde vn̄
gote. keyne creature geſchephen
mochte alſe nahe iſt
got voreyniget zu der ſele in
diſeme bilde. vn̄ daz di ſele
habe eín vnuerterplich wirkē
ín ir ane vnderlaz. der menſche
wizzis oder wizzes nícht. her
ſlaffe oder wache. ſo wírcket
diz ane vnderlaz ín yme vn̄
di keíne creature mac iz hinden
noch der geiſt ſelbˢ noch ſunde
wanne iz wirckit vnuermíttíllíchen
vn̄ vnhínderlichen ín gote.
Hīrv̄me ſprichit Augꝰ. der mē=ſche
hat ſich ſelber líp vn̄ bekennet
ſich ſelber. alleyne her
nícht allewege gedenket daz
her ſich ſelber lip hat vn̄ bekēnít.
doch iſt her yme ſelber eín hebelich
vorwurf ſíner liebe vn̄ ſínes
bekennes. her tu ioch waz her
tu. Daz ouge hat allewege ge=ſichte
ínne. vn̄ weiz ſich doch alle
zit nícht ſehende. ouch iſt got
eín vorworf aller vornunfte
glichlíchen. alſe daz licht der
ſvnnen iſt eín vorwurf der
ougen. aber eín íclich ouge
ínphehet alſe vil alſe iz enphēclich
iſt. Augꝰ beſchríbit ín dem
zehínden buche von der bíchte
daz die heiligen dríe perſonen
haben gedrucket ín daz bilde
der ſele dríerleye eygenſchaft
Der vater hat drín gedrucket
eín vngeborne mechtikeit. ín
der der geiſt got vn̄ alle dínc
írkennen mac ín eyner abe ge=formeten
vn̄ ín eín abe gebilde=ten
wiſe aller dínge. vn̄ díſe
mechtikeít iſt mít der ſele ge=ſchaffen.
vn̄ ín íſt nícht gewun=nen
ín bilden vn̄ ín formen. dí
da ín getragen werden durch
di ſínne. Svnder veterliche al=mechtíkeit
hat iz gegebín der
ſele. índeme do ſi geſchaffín wart
Darvmme iſt diſe mechtikeít
eín burne vn̄ eín vrſprunc aller
kvnſte wan alle kvnſte louffen vffe drí vragen
Di erſte waz daz dínc ſi ín ſínís
ſelbes ichte oder ín yme ſelber
Di andere waz des dínges vrſprū ſi
oder ſache. Daz drítte wor zu
daz dínc geordent ſi ín ſyme
ende. dar zu iz kríegende iſt.
In diſen dríen wiſen kan man
keín dínc irkennen mit ínge=bornen
bilden oder mit in getragenen
bílden di da ín gezogen
ſínt durch di ſínne. vn̄ di do
genomen ſínt von den zu vellē
der creaturen. Svnder ſi muzen
alleyne bekant werden ín der
gabe di di veterliche almechtikeít
geſatzit hat ín der ſele di
den menſchín nvmer lezit geruwē
her rínge vn̄ quele allewegen
noch kunſten vn̄ nach wiſheit
Darv̄me hatten di heydeníſchen
meíſtere grozze luſt vn̄ grozze
ledíkeit vn̄ groze erbeit vn̄ v̄me
wiſheit vn̄ v̄me warheit zu ervarne.
vn̄ alſo hat ouch noch
maníger edel menſche ín der
críſtenheít. Zu dem anderen male
ſo hat der ſvn gezeichent eín
vnſprechelich wort ín der ſele
alſo daz ſi ſich ſelber nūmer
mer zu grunde írkenne mac
do ir ane gnuge. Augꝰ ſpríchit
Wiltu wunderliche dínc ſehen
ſo ge in dín eygen gemute. wan
do iſt me wunders ínne danne
ín allen creaturen. In diſeme
grade iaget di ſele eín vnſpreche=lich
bekentniſſe daz bobín alle
bilde vn̄ formelicheít der creatu=ren
iſt vn̄ diz iſt got noch eín=ualdikeit
vn̄ nach dríheit. Darv̄me
ſchríbit iohannes ín deme
ewangelio hute. Daz phylippꝰ
ſprach. herre wiſe vns hute den
vater ſo gnuͤget vns. wan der
vater ín der gotheit. iſt eín vrſprūc
ín der gotheit. alſo ſprichít dyoníſíus.
Daz di drie perſonen
ín der gotheit ſínt vz vlizzende
ſchyne. vn̄ doch ínne blibende
nach mezlicheit. vn̄ vnderſcheidē
nach perſonlicher eygenſchaft.
Zu deme dritten male. ſi hat dˢ
heilige geiſt gezeichent di ſele
mít eíner vnnennelichen oder
vneruarlichen ſuzzekeit. die
der geiſt nícht geſprechen ader
termíníeren mac. wan her tregit
ſích vf ín dírre ſuzzikeit boben
allen wiſen der creaturen. Mín
betrupníſſe vn̄ míne vroude vn̄
míne vorchte. vn̄ mín leíde. daz
ich etewanne gehabit habe. do
mac ích wol vone dencken vnde
trachten. aber diſe vnnenne=liche .
vn̄ diſe vnbetermínírelichen
troſte vn̄ ſuzzikeít. di der
heilige geiſt ín vns wírckit. di
kunne wír nícht betrachten
noch bedencken. wan ſí ín mac
in bílden noch ín formen noch
ín gemercken nícht begriffen. werden
Nu wil ich vort ſprechen von
dem lebene phylippi vn̄ Iacobi
Dírre iacob hiz der mínnˢe iacob
vn̄ waz bruder ſymonís vn̄
íude vn̄ íoſepis vn̄ waren vnſer
vrowen ſweſter kínt. vn̄ her
waz vnſeme herren aller glíchis
vnder den íungeren. Die ſchrift
ſpríchít von yme daz her níe
vleiſches ínpeís. vn̄ daz her níe
tranc getranc der do vrolich
machte. vn̄ daz hˢ níe cleit getruͦc
danne wollen alſe ſi vffe deme
ſchaffe ſtunt. vn̄ quam ouch
nie in kein bat. von langeme
gebete vn̄ von vile wachenís
vn̄ von vile kníens. ſo waren
yme ſíne kníe alſo herte alſe
ein horn. Vmme diſe grozen
heilickeit ſo ſatzeten ín di apo=ſteln
zu eyme biſchofe in iheru=ſalem
vn̄ daz her prediete críſtēglouben.
aber di iuden biſchofe
vn̄ di priſtˢe wolden in dar zu
twíngen daz her wider ſpreche
criſten glouben. vn̄ do her iz nícht
tun wolde. do worfen ſí in von
dem predie ſtule. vn̄ quā einre
mít eíme wollen bogene . vn̄
ſluc yme ſín houbit von eínāder.
vn̄ alſo nam her ſin ende
Darv̄me ſprichit íacob alſo
vile alſe eín rínger oder eín
vber treter. Wan her vber treten
hat diſe werlt. vn̄ iſt komen in
daz ewige leben. Der ander
apoſtele phylippus der waz ouch
eín priſter vn̄ ein biſchof. vn̄ waz
von deme lande betſayda vn̄ bekarte
vil lute vn̄ tet groze zeichē
zu letzit wart her geſteinet vn̄
gecruciget alſo nam her ſín ende
Phylippus ſprichit alſo vile alſe
ein munt der lampen. vn̄ bedutít
eínen tugenthaftigen menſchē
Di lampe iſt vndene zu. vn̄ meinet
daz wír írdenſches gutes
noch irdenſcher ere nícht begerē
ſullen ín dírre werlde. Di lampe
iſt ouch obene offen. daz meynet
daz wír hymeliſcher dínge vn̄
ewiger dinge alle zit begeren
ſullen. Díe lampe ſal ouch oley haben
daz meynet híne vlizzenden barm=hertzikeit.
di eín iclich tugentlich
menſche haben ſal. Si ſal ouche
haben eín tacht. daz meínet gotliche
gnade. Si ſal ouch haben fur
daz meinet gotlíche mínne. Daz
wir mit diſen apoſteln vn̄ mit allē
heyligen muzen beſitzen daz ewi=ge
leben des helfe vns der Vater
vn̄ der Svn. Vn̄ der heylíge geiſt.
AmeN.
andreas. der ist zuo lobenne
tage. quam her zuo Johanne bapti=sta.
sancte andreas sancte Pêter bruoder
luot her sancte Pêtern unde sancte Philippum.
hôrte. gienc her selber zuo ime williclîchen.
hêrren ihru xenpo. der durch iren willen
iherm xᵽm daz her ime sîne ougen wider
Johannes in apocalipsi. über die. die
mohte. dâr umbe giengen si vrîlîchen
swærlîche getragen habe. unde mich
xᵽc. oder alse sancte Pêter. unde her
quam. sprach her zuo ime. Egêas
unde sprach zuo gote. hêrre ihru xpen.
ûz legen. daz Salomon sprichet. in
alsô sprichet daz ewangelium.
iherc gienc dem mere Tiberiadis.
andream. sprach her zuo in. volget
sancte Grêgôrius. daz die juncvrouwen
wîslîche reden kunde unde sprach zuo
gar heiliclîchen dar gegangen.
si êwiclîchen vertüemet sîn. gienc
ime der bischof noch vlîziclîcher danne
ameN. sancte Barbaren tac alse si starp
zuo Rôme der hiez Maximianus
sprach si. hêrre iherc xᵽc. ich habe
sprach zuo ir. Barbara sihes wie
grôzlîchen êren. sprach si.
getân unser hêrre iherc xᵽc deme ich
unde den soltest billîchen
vüre mich unde vüre dich. Chrisostomus
zuo Judas. gip here einen
pfenninc daz wir gezollen. alsô
entvâhen in ir. sancte. Augustinus sprichet.
wort geistlîchen. êr sie iz lîplîchen
geweset des êwigen wortes geistlîchen
worden lîplîchen. Augustinus. Maria was
sæliger vone daz si got geistlîchen
truoc. danne daz si in lîplîchen truoc
sich daz meinet ein vernunftente
Bernhartus. hette Maria ie gesehen
die genâde unde alle die heimelîchicheit
der sêle iz zuo allerêrsten geware
unde alsus wirdet iz getragen gemeinlîche
helfe uns got amen. sancte Nikolaus tac
sunderlîchen erlôste er drîe juncvrouwen
wile ich niht mêr sagen. wan iz sîn
si sîn êwic wort geistlîchen mit
sancte Augustinus sprichet. daz dise
got vüre uns. AmeN.
Grêgôrius. daz allerschoeneste
unde daz allerlûterste. unde daz
vregete in anthonius weder
sancte anthonius alsô lange
zuo sancte Jacobo zuo Kumpastelle
truoc in ûfe sîneme halse wan daz
her quam zuo santo anthonio
anthonius quam unde gesach den
her zuo dem hêrren. Cyprianus
vater anthonius. wer dir mînen
bruoder Gêrhart von StÉrengazzen
zuo sancte anthonius. waz
AmeN. sancte Priscen tac alse sie starp.
der hiez Niclausus. unde der sprach
ich ane bete xᵽm iherm. der mich
Rôme di nâmen disen lîcham heimelîchen.
gote. Fabianus unde Sebastianus tac
der ander was von Meilân. Fabianus
Decius. aber Sebastianus was von
keiser der hiez Diocletianus. dise
santo Paulô. unde ist ein êrbær klôster.
unde heizet zuo sancto Sebastianô
oder ein wênic minner. Fabianus
aber Sebastianus der was ein rihtær
unde was heimelîchen kristen. unde
heiden. Diocletianus liez zwêne
vâhen. Marcum unde Marcellianum
deme gelouben. quam Sebastianus
Nicostratus. dise vrouwe bat
Sebastianum. unde dûtte ime daz
namen unses hêrren ihru xpin.
unde bat Sebastianum daz her in gesunt
sprach Sebastianus. ich wile sie
sancto sebastiano. hâst
sprach Sebastianus. daz ist
sprach der sun des hêrren zuo Sebastiano
unde zuo Policarpo sîneme
Sebastianus daz sal geschên. unde
anderen hêrren der hiez Tiburtius.
Diocletianus liez her
Sebastianum vâhen. unde liez in vüeren
daz Sebastianus. den wir mit
daz palacium. unde liezen in slahen
helfe uns got allen gemeine
ameN. sancte Agnêten tac
Ambrosius. daz si gemarteret
wanne si was ein Rômærîn unde schoene
geneigen kunde. aber Agnête
edel ist. sprach agneta. sage
heimelîche den sun unde vrâgete in
sancte. Ambrosius sprichet. daz di ougen
vrevellîchen. unde wolte si ane gegriffen
unde sprach zuo sancte Agnêten.
sprach agneta. ich habe
ir ein rihtær der hiez Paschasius.
zuo sancte Saturninus. unde ist ein
sancte Johannese zuo Rôme ist
unde sancte Cecilien houbet. unde
Salvatorî. unde ûfe deme altære
stêt ein güldîn agnêtekîn. daz
Potencianê. die steineten die
ouch in dirre kirechen. Ambrosius
danne agneta. Emerenciane
hiez Paulinus. den bekorete der
sancte Agnêten unde gip ir daz
des helfe uns got amen. sancte Vincentien tac
sancte Vincentien tac der
der hiez Decianus dirre Vincenti
Laurentii. di anderen sprechen
Vincentius was gewîhet
zuo deme ewangelio. unde was kappellân
eines bischoves der hiez Valerius.
umbe bevalch her Vincentio di
si ane umbe den gelouben. Valerius
unde gemechlîchen. sprach
Vincentius. vater wie tuost
. salt vrîlîchen unde küenlîche
sprach Valerius. sun ich habe
mit dir. sprach Vincentius
zuo dem rihtære deciano. salt
her ime küenlîchen unde ernestlîchen
stürbe aldâ. aber Vincentium
sprach Vincentius. ich en vürhte
mich erbarmest. wart Decianus
Vincentius. Deciane bis
wan Vincentius sprichet alse
Augustinus sprichet.
her Vincentium niht überwinden
mohte. danne Vincentius mit
was. îlete Vincentius daz her
unde diz leit her vroelîchen. unde en ahtete
typhinis schirben unde glas daz
zuo sînen dienæren. dirre Vincentius
Decianus daz gehôrte
si. unde êr danne si zuo lande quâmen
Lisabonê. unde zwêne raben sint
Portugal di heizet Lisabonê
an sancte Vincentien âbende.
der vische. unde wie wunderlîchen
ist wunderlîchen hier zuo sagenne.
dritte daz her gedulticlîchen
êre. wanne daz der mennische gotes
kneht . wan Grêgôrius sprichet:
hiute sancte Paulus
wanne swaz got an santo paulo
iz was dâr umbe wan her êwiclîchen
hirte. swanne sîn schâf schadelîche
daz Paulus bekêrt wart
sancte Stephanes. der betete vüre
in man in steinete sancte. Grêgôrius
sancte Stephanes niht geweset.
ir ime mêr werde. wanne Paulus
unde bat von in brieve in Damasco
daz her næhete Damasco. unde
snellîchen umbe vienc in ein lieht
sprechente. Saule Saule wes ane
Damasco. unde her was drî tage daz
in Damasco. der hiez Ananias
geiste. Ananias. unde her sprach
Judae genant. sint si inne.
man genant Ananias în gênde
sancte Georjen tac man begêt
hiute sancte Georjen tac. ir
umbe tet unser hêrre iherc xᵽc alse
hêrren sal der mennische vlîziclîchen
liuhten. alsô sprichet Augustîn
paternoster alle tage. dîn
der zît. êr danne xᵽc gestarp an
gesterben natûrlîchen her müeze
lebet vroelîchen unde pînlîchen.
wan swer wolle geistlîchen
lernet her geistlîchen leben.
Grêgôrius sprichet alse daz
di niht geistlîchen sterben
aber di wîslîchen sterben
Paulus. ir sît tôt unde iuwer
tôt lîden. Augustinus sprichet. daz
werden danne daz xᵽc stürbe vüre
der mennische ganzlîche getrûwet.
Grêgôrius der was ein ritter nâch
gemeinlîchen daz man ime
sancte George wüetente ûfe sîneme
di gewalt unses hêrren ihru xpin.
ameN. sancte Markus tac des êwangeliste
hiute den tac Marci ewangeliste.
hêrren di uns daz ewangeliun
di bezeichenen di vier ewangelia
hêrre sanctus Markus. des tac
sanctum marcum bewîsete got
vore sîner gebürte Ezechieli dem
ewangelium von der ûferstantunge
unses hêrren ihru xpin.
disen hêrren sanctum marcum
mit sancto paulo zuo predigenne
worte. unde sanctus Petrus
Markus mit sancto petro zuo
ewangelium aldâ. daz sider in
dâr nâch sande sanctus Petrus
sanctun marcum in Aquileia bekêrte
in aber sanctus Petrus zuo Egiptenlande.
bekêrte her alexandriam
hêrre sanctus Markus hatte
bischof werden zuo alexandria.
buoch. daz her billîchen êre hât
beide in deme himele unde ûfe der
sanctum marcum griffen die
steine alse lange biz daz ime
AmeN. Philippi. Jacobi. unde Waltburgis.
Philippus unde Waltburgis. dise
Pêters gebeine unde sancte Paulus
sancte Pêters in der kluft. ouch
Bartholomeus lît ouch zuo Rôme.
zwischen den zwein Tiberbrüggen.
her doch in Kampanien gemartert
di heizet Bonaventure unde ist
Kalabern in einer stat. di heizet
Salerne. der niunde apostele
lît in eineme lande heizet Principate.
sancte andreas lît in einer
tageweide von sancte Niklawese
sancte Mathias lît zuo Triere.
lît in Galizien in einer stat. di
heizet Kumpastelle. der diz
sancte Thomas der -- lît zuo Indiam.
in einer stat di heizet Sebilîen
Johannes. ist mit. lîbe unde mit
alse wir milticlîchen gelouben
ist wesentlîchen in allen dingen.
liebe. sancte Augustinus sprichet in
ist. Augustinus beschrîbet in dem
ir ane genüege. Augustinus sprichet
bilede unde formelîchheit der crêatiuren
schrîbet Johannes in deme
ewangelio hiute. daz Philippus
unervarlîchen süezicheit. die
dem lebene Philippi unde Jacobi
dirre Jakop hiez der minnere Jakop
unde was bruoder Simonis unde
Judae unde Josephes unde wâren unser
was unseme hêrren allergelîchest
apostele Philippus der was ouch
Philippus sprichet alsô vile alse
AmeN.