Dokumentansicht: M530-N1.xml [XML, CMDI, OAI_DC]

Metadaten

Texttitel (Kurzbezeichnung)Rheinischer Merlin (Merlin und Lüthild)
Textkürzel in ReM (und in der Mittelhochdeutschen Grammatik)Merlin
Textkürzel im Mittelhochdeutschen Wörterbuch-
Textsorte, spezifischPoesie
TextsorteLebensgeschichte, Heiligenlegende
Textart (P = Prosatext, U = Urkunde, V = Verstext)V
Primäre Referenz (Edition, Handschrift)Edition
Sekundäre Referenz (Edition, Handschrift)Handschrift
AufbewahrungsortBerlin, Staatsbibl., [früher Lüftelberg, Schloßarchiv]
Signaturmgq 1409, [früher ohne Sign.]
Link zum Handschriftencensushttp://www.handschriftencensus.de/5304
Überlieferungstyp (Handschrift, Rolle, Inschrift)Handschrift
Blattangabe3 Doppelblätter
Ausschnitt-
Sprachstufe (in ReM steht “mhd”)mhd
sprachlicher Großraum, weit (oberdeutsch, mitteldeutsch, niederdeutsch)mitteldeutsch
sprachlicher Großraum, enger (z.B. ostoberdeutsch, westmitteldeutsch)westmitteldeutsch
Sprachlandschaft/Dialekt (z.B. nordbairisch, schwäbisch, hessisch)ripuarisch
Lokalisierung/Schreibort-
Zeit (Jahrhundert(hälfte)) (z.B. 12,2 = 12. Jh., 2. Hälfte)14,1
Bemerkungen zum Überlieferungsträger-
Zeit (genauere Datierung)13,M-14,2V
Lokalisierung (Entstehungsort) des TextesKöln (?)
Autor des Textes-
Sprache des Autors-
Übersetzungsvorlage-
Edition (Standardedition, auf die sich ggf. die primäre oder sekundäre Referenz bezieht)Hartmut Beckers (Hg.), Der Rheinische Merlin. Text, Übersetzung, Untersuchungen der 'Merlin'- und 'Lüthild'-Fragmente. Nach der Handschrift Ms. germ. qu. 1409 der Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz Berlin neu hg. und erläutert von H. B. Übersetzung und Untersuchungen von Gerd Bauer u.a. (Schöninghs Mediävistische Editionen 1), Paderborn u.a. 1991
Korpuszugehörigkeit (ReM I, ReM II, MiGraKo)ReM II
Bemerkungen zur Texterfassung/Transkription-
Bemerkungen zur Annotation-
Digitalisierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Elfriede Döring (Bonn)
Kollationierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Norman Schröder (Bonn)
Präeditiert durch: Name(n) (Arbeitsstelle)Norman Schröder (Bonn)
Annotierung von: Name(n) (Arbeitsstelle)Norman Schröder (Bonn)
Abschlusskorrektur durch: Name(n) (Arbeitsstelle)Oksana Fofulit (Bonn)

Dokumenttext

ZeileTranskription (Unicode)Transliteration
[0a,1]
[0a,2]
[0a,3]
[0a,4]
[0a,5]
[0a,6]
[0a,7]
[0a,8]
[0a,9]
[0a,10]
[0a,11]
[0a,12]
[0a,13]
[0a,14]
[0a,15]
[0a,16]
[0a,17]
[0a,18]
[0a,19]
[0a,20]
[0a,21]
[0a,22]
[0a,23]
[0a,24]
[0a,25]
[0a,26]
[0a,27]
[0a,28]
[0a,29]
[0a,30]
[0a,31]
[0a,32]
[0a,33]
[0a,34]
[0a,35]
[0a,36]
[0a,37]
[0a,38]
[0a,39]
[0a,40]
[0a,41]
[0a,42]
[0a,43]
[0a,44]
[0a,45]
[0a,46]
[0a,47]
[0a,48]
[0a,49]
[0a,50]
[0a,51]
[0a,52]
[0a,53]
[0a,54]
[0a,55]
[0a,56]
[0a,57]
[0a,58]
[0a,59]
[0a,60]
[0a,61]
[0a,62]
[0a,63]
[0a,64]
[0a,65]
[0a,66]
[0a,67]
[0a,68]
[0a,69]
[0a,70]
[0a,71]
[0a,72]
[0a,73]
[0a,74]
[0a,75]
[0a,76]
[0a,77]
[0a,78]
[0a,79]
[0a,80]
[0a,81]
[0a,82]
[0a,83]
[0a,84]
[0a,85]
[0a,86]
[0a,87]
[0a,88]
[0a,89]
[0a,90]
[0a,91]
[0a,92]
[0a,93]
[0a,94]
[0a,95]
[0a,96]
[0a,97]
[0a,98]
[0a,99]
[0a,100]
[0a,101]
[0a,102]
[0a,103]
[0a,104]
[0a,105]
[0a,106]
[0a,107]
[0a,108]
[0a,109]
[0a,110]
[0a,111]
[0a,112]
[0a,113]
[0a,114]
[0a,115]
[0a,116]
[0a,117]
[0a,118]
[0a,119]
[0a,120]
[0a,121]
[0a,122]
[0a,123]
[0a,124]
[0a,125]
[0a,126]
[0a,127]
[0a,128]
[0a,129]
[0a,130]
[0a,131]
[0a,132]
[0a,133]
[0a,134]
[0a,135]
[0a,136]
[0a,137]
[0a,138]
[0a,139]
[0a,140]
[0a,141]
[0a,142]
[0a,143]
[0a,144]
[0a,145]
[0a,146]
[0a,147]
[0a,148]
[0a,149]
[0a,150]
[0a,151]
[0a,152]
[0a,153]
[0a,154]
[0a,155]
[0a,156]
[0a,157]
[0a,158]
[0a,159]
[0a,160]
[0a,161]
[0a,162]
[0a,163]
[0a,164]
[0a,165]
[0a,166]
[0a,167]
[0a,168]
[0a,169]
[0a,170]
[0a,171]
[0a,172]
[0a,173]
[0a,174]
[0a,175]
[0a,176]
[0a,177]
[0a,178]
[0a,179]
[0a,180]
[0a,181]
[0a,182]
[0a,183]
[0a,184]
[0a,185]
[0a,186]
[0a,187]
[0a,188]
[0a,189]
[0a,190]
[0a,191]
[0a,192]
[0a,193]
[0a,194]
[0a,195]
[0a,196]
[0a,197]
[0a,198]
[0a,199]
[0a,200]
[0a,201]
[0a,202]
[0a,203]
[0a,204]
[0a,205]
[0a,206]
[0a,207]
[0a,208]
[0a,209]
[0a,210]
[0a,211]
[0a,212]
[0a,213]
[0a,214]
[0a,215]
[0a,216]
[0a,217]
[0a,218]
[0a,219]
[0a,220]
[0a,221]
[0a,222]
[0a,223]
[0a,224]
[0a,225]
[0a,226]
[0a,227]
[0a,228]
[0a,229]
[0a,230]
[0a,231]
[0a,232]
[0a,233]
[0a,234]
[0a,235]
[0a,236]
[0a,237]
[0a,238]
[0a,239]
[0a,240]
[0a,241]
[0a,242]
[0a,243]
[0a,244]
[0a,245]
[0a,246]
[0a,247]
[0a,248]
[0a,249]
[0a,250]
[0a,251]
[0a,252]
[0a,253]
[0a,254]
[0a,255]
[0a,256]
[0a,257]
[0a,258]
[0a,259]
[0a,260]
[0a,261]
[0a,262]
[0a,263]
[0a,264]
[0a,265]
[0a,266]
[0a,267]
[0a,268]
[0a,269]
[0a,270]
[0a,271]
[0a,272]
[0a,273]
[0a,274]
[0a,275]
[0a,276]
[0a,277]
[0a,278]
[0a,279]
[0a,280]
[0a,281]
[0a,282]
[0a,283]
[0a,284]
[0a,285]
[0a,286]
[0a,287]
[0a,288]
[0a,289]
[0a,290]
[0a,291]
[0a,292]
[0a,293]
[0a,294]
[0a,295]
[0a,296]
[0a,297]
[0a,298]
[0a,299]
[0a,300]
[0a,301]
[0a,302]
[0a,303]
[0a,304]
[0a,305]
[0a,306]
[0a,307]
[0a,308]
[0a,309]
[0a,310]
[0a,311]
[0a,312]
[0a,313]
[0a,314]
[0a,315]
[0a,316]
[0a,317]
[0a,318]
[0a,319]
[0a,320]
[0a,321]
[0a,322]
[0a,323]
[0a,324]
Inde ſo wiſlich was ſíne daít
It wulde beríchten al den raít
Of it were zu uollendagen
It ínhoírde neiman dat geſagen
Dat einge logen were
Ey doch pínde mans dicke ſere
Dat ſi ít loigene deiden ſagen
Heí verſcheít alſo van den dagen
Dat heí merlin ín loig noch ín miſdeide·
An ín geiner hande ſteide
Aíne was heí kint heí was van líſten
Hei was lange vncriſten
Doí wulde heí gerne críſten ſin
Dat deíde man eme inde nante ín merlín
Doí heí quam zu ſinen dagen
Bi wilen heis ín ſulg ſagen
Wat eme ſulde geſcheín
Hei ín woldes ſich neít íntſeín
Hei in ſeichte ei díe warheít
Geſchach ín dan eínich leít
Dat ín was neít ſin ſchoilt
Want ih̄s xᵽs de woilt
Ey doch weís mant eme genoich
Inde ſprach eme manich ungevoích
In goider gedult hei em allit nam
Als eit ſachte dat it reichte quam
Dat hoirden ſi dan veil gerne
Inde heildent doch zu ſcherne
So wat hei ſprach dat geſchach
Die luͦde hei maize gerne ſach
Der werilde heí ſich eí vort intzo
Zo leſte verdrois ir eínen ſo
Dat heí geinc ín eínen walt
Inde leit da warm índe kalt
Inde ín as neít wan gecrude
Alſus ſchouwede heí díe lude
Doch man in bí wilen ſach
Als ín eíman aine ſprach
Den beſcheít heí ſinre worde
Wer heí ſí node of gerne horde
Zoi leſte der konínch dít vernam
Wat heí ſprach dat ít volquam
Doi hedde heí in gerne gehat
Síne man heí dar vm̄e bat
Dat ſi ín eme wolden vaín
Heí wolde ín zu ſíme raíde haín
Doi reít írre genoich aldare
Da man ſín was worden geware
Als ín ír eíních da vernam
Harde ſcheire dat heí ín íntquam
Ey doch heí weder ſulgen reíde
Mit waírheíde heí ín kunt deíde
Dat ín neíman ín moíchte vaín
Eín ſprach ſoíld ír dan vmmˢ alſus gaín
Nein ich neit ſprach merlín
Ich mois geuangen ſín
Van eínre maget reíne
Díe neí mannes in wart gemeíne
Der droíſſiſſe dare quam
Da hei merline vernam
Heí ſprach ſage goide Merlin
Wei ſulg ſal min ende ſin
Sage mír ouch du ſaís ín allen
Merlín ſprach ir ſult eruallen
Deme druſſiſſen leide die zaíle
It behaide eme maize waile
Ey doch heí zu ſpotte ſaichte
Noch me heí ít verſoiken daichte
Heí wolde it mít liſten ane vaín
Heí leís ſínen bart ſtaín
Inde wandelde ſín ouercleít
Eín ander pert heí dare reít
Heí ſoíte ín bis heí ín vant
Doí vraigede heí in zu hant
Wat kuͦnne ſín doit ſulde ſín
Doi ſaide eme ein andert merlín
Ir ſult aue..er...ich hangen
E ich werde gevangen
Deme druͦſſiſſen dat behaide
Dat heí eme zwene doide ſaide
Heí reít heím dat kunden
Vur loigene ſínen vrunden
Als it nummer ín moíchte geſcheín
Heí ſprach ich ſal morne beſeín
Eiuer dat heí ſich ínteíde
Heí geínc zu merlíne vmme díe reide
Als heí ín níe ínhette geſeín
Heí ſprach wat ſal mír geſcheín
Ir ſult erdrínckín ſprach merlín
Heí ſaíde weí moíchte dat ſín
Merlín du ſpreíches wair ey
Du ín geloiges noch ney
Nu hais du mír deſe dírde ſtuͦnt
Dríer hande doít gekuͦnt
Du luͦges díe zwene merlín
Hei ſprach it mach uch leif ſín
Der druſſíſſe was veíle gemeít
Heí geínc heím da beuoíre heí reít
Inde ſaide zuͦ hant allít dat
Deme konínge vuͦr ein barat
Indeme geſínde al ſamen
Doí hadden ſí is erín gamen·
Dar na ín kurten zijden
Suͦlde der druſſiſſe ríden
Zuͦ walde íagen mít den hunden
Doí ſi luͦdís loiffen beguͦnden
Heí ylede na doi ſtuͦrte ſín pert
Der here veíl zu dale wert
Eyne ho leye veil heí neder
Dat pert quam koíme weder
Eíne vurcke in mit den voizen veinc
Dat hoift eme int waſſer heinc
Doí veil hei hene inde verdranc
De doit was druvalt gemanc
Dat deme druͦſſiſſen alſus koimen was
Der konínch getruwede des dei baſ
Der worde die merlin reide
Der koninch in doi ſoicken deide
Wat halp dat man in vant
Hei was in ſcheire intwant
Ein mynſche was in des konings hoive
De deinde waile zu loive
Den hadde man ve.....eicht
De mynſche hadde einen kneicht
De ſoíte merlín bis hene vant
Heí reít up ín índe veinc in zu hant
Doi ſatte heí merlin up ein pert
Inde voírte in zu hove wert
Da begeínde ín eín iunc man
Vrolichen heí ſíngen began
De droich zwene nuwe ſchoin
Die waínde heí an doin
Als die verſliſſen weren genoich
Die hei an den voizen droich
Merlín des mannes lachegede
So ſere dat heí alle quachede
Zu lachene heí ſeldene plach
Des geuangen heí was de ſprach
Goide merlín wat dudít dat
Merlín ſprach mois ich eít barat
So wale han als de da geít
Inde morne vp der bayren ſteít
Heí weínt ſlijſſen díe nuͦwe ſchoín
Heí ín ſal ír nuͦmmer aín gedoín
Die anderen des wunder namen
Alſus ſí vuͦr den koínínc quamen
Doi was der konínc harde vro
Dat was merlín worden ſo
Heí groite ín índe heís ín ſin gemeít
Hei ſaide ir ſoílt haín gereít
Vren wílle ſunder bale
Merlín durch dat gehaldet wale
Ir moicht gerne mít mír ſin
Dat moiſte liden merlín
Doí wart deme koíninge geſaicht
Weí merlín hette braicht
Doí reíffen ſi alle merlín
Du moíſt nuͦ eín loigener ſín
Dich ſulde eíne iuͦncuͦrouwe vaín
Dat heít nuͦ de kneicht gedaín.
De vur dínen oygen ſteít
De ín veínc it was eme leít
Dat man der reiden eít gewoich
Mit worden heí it ey vnderſloich
Deme koínínge heí ſagen began
Weí ín begeínde eín iuͦnc man
Weí heí des lachede índe weí heí ſprach
Dat heí ín leíuede nuͦmmer den dach
Doi ſande der koínínc boiden dare
Dat man des mannes neíme ware
Den íungen man ſi doít vunden
Deme koínínge ſi dat kunden
Noch tan manlich da reide
Heí hette geloigen ín der ſteide
In hette geuangen ein kneicht
Merlín ſprach ich haín waír ín̄ ir vnreícht
Her koínínch dat doít beſchouwen
So gelichet hei den íuͦncfrouwen
Den mynſchen man heímelích beſach
Man vant ít als merlín ſprach
An buͦrſten leden inde an liuͦe
Magít· anders gelích eínen wiuͦe
Sínt manlích ſich wairs verſach
An alle deme dat merlín ſprach
Der koínínc ín ſínt heímelíche
Vragede vm̄e díe riche
Inde vm̄e alle ſíne genoízen
Of ir eíních ſulde werden verſtoizen
Inde wíe ſuͦlch ſuͦlde ſin ír doít
Of ír einich ſulde liden noít
Merlín ſprach· der drache van engelant
De ís verre íntfort índe bekant
Mit groíſer macht heí vert
Neiman ſich ſín erwert
Nu ſal ín eín geſchoz zemen
Vuͦr lymezheím ſalt eme nemen
Sín manechtích leíuen
Sínt ſal man cleíne vp ín geiuen
Dar na koninc rítſchart
Vur limezheím erſchoſſen wart
Doi vraigede ín der koínínc vort
Weí der keiſer ſulde ſin intfort
Heí ſprach dat roímſche riche
Gewínnet eynen den voyſze gelíche
De ſal des mít erín walden
Heí ſalt als eín lewe halden
Dat ſal weren eíne kurte ſtuͦnt
De ſal erdrinckín als eín huͦnt
Als merlín heí vuͦr ſprach
Deme keiſer heínrich al ſo geſchach
Alſus wurden waír vunden
merlíns wort zu allen ſtunden
Aine loigene elde heí den lijf
Die vurgenanten beſloſſene wijf
Erſturven ín kurten dagen gare
Sint quamen ander lude dare
Inde beſaizen díe gereitſchaf
Ich weine xᵽs merlíne gaf
Die genade inde in hette erkoren
Ane ſache ín wart heí neít geboren
Dat nei mynſche ín vernam
Weí ſin vader zu ſínre moíder quam
Noch neiman ín weís we heí were
Suͦnder ih̄s xᵽs vnſe herre
De noch geſcheppet wunder
An eickelíchen mynſchen ſunder
Sine gedeíne ín ſíne ſedín
Noch in ís ſín wunder neít geledín
Alle dage noch man ſín wunder ſijt
Des is eíne kuͦrte zijt
Dat merlín des liues ende
Sunder eínge miſwende
Man mach vele van xᵽo ſagen
Hei heít gedaín ín kurten dagen
Eynre íuͦncfrouͦwen genade
Want ſi vroí inde ſpade
Ir ſínne an xᵽm kirde
Inde van kínde gerne írde
Dat is van berge ſente lutholt
Ir was vader índe moider holt
Dat was reícht want ſijs verſchulde
Mit wijſheide índe gedulde
Ir moider van den dagen quam
Ir vader eín ander wíjf nam
Die iuͦncuͦrouͦwe deide als ſí plach
Dat was der vrouwen vngemach
Als ſí eít durch got gaf
Zu hant was da zorn af
Inde ein veil groís vragen
Sente lutholt wolde eí wagen
Dat ſí deide xᵽs wille
Beide offenbaír índe ſtille
Die ſteifmoider ít eí íntſoíf
Zu leſte dat ſí dat geſchoif
Dat dis der herre warden wulde
Die goide lutholt díe ſulde
In írme cleíde dragen broít
Armen den ís da was noít
Ir vader volgede ír na
Heí ſprach doichtˢ wat drait ír da
vader ſteíne· la dan ſchouwen
Heí intloich den ſchoís der íuͦncfrouwen
Doí wart dat broít zu hant
Zu ſteinen· doi heí deí dar vant
Doí wart eme ſín gemoide heís
Der vrouwen he it zu hant verweís
Doí ít díe goide den armen boít
Doí wuͦrden deſe ſteine eíuer broít
Sente lutholt loiuede ſere
Ihm̄ xᵽm vnſen here
Want heí ír an der ſtunde
Der groiſer genaden gunde
Sente lutholde des veíle geſchach
Zu eínen zíden ſí ſach
Vp írs vader lande gaín
Wilde genſe deí wolde ſí vaín
Si geínc zuͦ den genſen dare
Den geboít ſí allen gare
Van írs ſcheppers gewalt
Dat ſí geíngen ín ír behalt
Der genſe was me dan duſent da
Der geingen v mmer zwa inde zwa
Vur ere dar ſí ſe gaín heís
In írs vader ſchure ſi ſe leís
Si leís díe ſchure offen ſtaín
Si ver boít ín vleigen inde gaín
Doí bat die iuͦncvrouwe ſere
Dat geſínde durch goides ere
Dat man der genſe neít af ín deíde
Si geloífdent inde heildent vnſteide
Díe kneíchte ír eíne ſtalen
Die wart geſſen ín halen
Si heílt ſí vp den anderen dach
Bis ſí ír gezide geſprach
Doí geínc ſí zu der ſchuͦren
Inde groíte ír duͦren
Doí geboít ſí ín xᵽs namen
Inde allen wílden genſen ſamen
Dat ſí vmmer meden dat lant
Doí gaf ſí ín vrlof zu hant
Dat ſi voíren írre verde
Irre íngeíne danne íngerde
Doi dat ſente lutholt geſach
Zu den kneíchten ſí ſprach
Si hetten der genſe aue gedaín
Si moiſte ſí weder haín
Da wart loínen inde ſweren
Dat moiſte eíne wíle weren
Zu leſt díe waírheit wart geſaicht
Doi wurden ere díe beín braícht
Ih̄m xᵽm ſí doí des bat
Dat díe gans wart vp der ſtat
Van den beínen leíuende weder
Doí voiren ſí ín wech nūmˢ me ſeder
In quam wílde gans vp dat pleín
Díe genade wolde ír xᵽs geín
Noch deide xᵽs me durch ſí
Ein rich man wande da bí
De was irs vader vuͦrgenoís
Des girheit was ſo groís
Dat heí eme ſín lant af eír
Inde ín woldes eme neít laiſen weír
Zu leſt quam dat ín clage
Doí ſolden ſí komen zu dage
wande ihens xᵽs wolte ez
merline vernam
hatten si es iren gamen.
vroelîchen singen began
sêre daz alle quachete
daz was merlin worden
daz muoste lîden merlin
wie merlin hette brâht
riefen si alle merlin
den mennischen man heimelîche besach
man vant iz als merlin sprach
der küninc in sint heimelîche
Merlin sprach. der trache von Engellant
vore Limezheim sal ez ime nemen
dâr nâh küninc Richart
vore Limezheim erschozzen wart
ich wæne xᵽs merline gap
sunder ihens xᵽs unse hêrre
daz merlin des lîbes ende
daz is von Berge sancte Liuthilt
sancte Liuthilt wolte ie wâgen
daz si tete xᵽs wille
die guote Liuthilt die solte
sancte Liuthilt lobete sêre
Ihem xᵽm unsen hêrre
wan ir an der stunde
sancte Liuthilde des vile geschach
daz sancte Liuthilt gesach
Ihem xᵽm si des bat