Anmelden (DTAQ) DWDS     dlexDB     CLARIN-D

Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 1. Göttingen, 1822.

Bild:
<< vorherige Seite
II. alth. subst. starkes femin. erste decl.
b) die weichere mundart bei I. O. T. bildet den sg. wie
K. führt aber auch im nom. acc. pl. -a statt o, de-
cliniert also: geba, geba, gebu, geba; geba, gebono,
gebom (-on) geba. Diese weiterführung des a ist fol-
gerichtig, aber nicht durchgreifend, weil im gen, und
dat. pl. noch das alte o beharrt.
g) N macht den sing. ganz nach dem paradigma, hat
aber a statt o im nom. acc. pl., solglich: keba, kebo,
keba; keba, kebon (st. kebono) kebon (st. -om).

Vergleicht man diese viererlei weisen miteinander,
so scheint das aufgestellte paradigma, welches die mei-
sten o enthält, abgesehn vom dat. sg. (der zum goth. ai
nicht stimmt) historisch die getreuste. Unleugbar hinge-
gen treten die einzelnen casus individuell geschieden in
der weise a. am besten vor. Die beiden letztern schwä-
chen diese individualität wieder und jede anders.

In diese decl. gehören nun

1) einfache wörter: aha (aqua) archa (cista) chara (la-
mentatio) chiulla (pera) chlaka (querela) chripha (prae-
sepe) dinpa (furtum) drawa (minae) ea, ewa (lex)
eisca (postulatio) era (honor) erda (terra) hansa (cohors)
harta (durities) helfa (auxilium) hella (inseri) hilta
(pugna) hiza (aestus) hlancha (lumbus) hriwa (poeni-
tentia) hunda (captura) hueila (mora) eila (festinatio)
kepa (donum) kerta (virga) couma (coena) cruopa
(fovea) lapa (refectio) aleipa (reliquiae) lip-leita (victus)
leta (doctrina) ki-louba (fides) luoka (spelunca) ki-
mabha rei conditio) melda (delatio) minna (amor)
mieta (munus) molta (terra) maura (murus) ki-nada
(gratia) nara (victus) paka (contentio) peta (preces)
pita (exspectatio) peina (cruciatus) phorta (porta) prawa
(supercilium) puoßa (satisfactio) quala (nex) rahha (res)
rahha (vindicta) rawa (quies) reda (ratio) reisa (iter)
reiha (musculus tibiarum, gl. jun. 227.) ruaba (nume-
rus) saka (narratio) sela (anima) sippa (pax) seita (latus)
scama (pudor) sciura (horreum) scoßa (finus) scuola
(schola) smerza (dolor) sprahha (lingua) stimna (vox)
stulla (momentum) stunta (hora) straßa (via) suona
(judicium) sunta (peccatum) teila (divisio) toufa (baptis-
mus) trencha (aquare) triwa (fides) tuala (mora) unda
(fluctus) valka (occasio) vara (dolus) vaßa (sarcinula)
veira (celebratio) volma (manus) vraka (quaestio) vruma
(commodum) vuora (pastus) ki-wada (spiritus gl. mons.
390.) wampa (venter) wara (cura) warta (specula) weida
II. alth. ſubſt. ſtarkes femin. erſte decl.
β) die weichere mundart bei I. O. T. bildet den ſg. wie
K. führt aber auch im nom. acc. pl. -â ſtatt ô, de-
cliniert alſo: gëba, gëbâ, gëbu, gëba; gëbâ, gëbônô,
gëbôm (-ôn) gëbâ. Dieſe weiterführung des â iſt fol-
gerichtig, aber nicht durchgreifend, weil im gen, und
dat. pl. noch das alte ô beharrt.
γ) N macht den ſing. ganz nach dem paradigma, hat
aber â ſtatt ô im nom. acc. pl., ſolglich: këba, këbô,
këba; këbâ, këbôn (ſt. këbônô) këbôn (ſt. -ôm).

Vergleicht man dieſe viererlei weiſen miteinander,
ſo ſcheint das aufgeſtellte paradigma, welches die mei-
ſten ô enthält, abgeſehn vom dat. ſg. (der zum goth. ai
nicht ſtimmt) hiſtoriſch die getreuſte. Unleugbar hinge-
gen treten die einzelnen caſus individuell geſchieden in
der weiſe α. am beſten vor. Die beiden letztern ſchwä-
chen dieſe individualität wieder und jede anders.

In dieſe decl. gehören nun

1) einfache wörter: aha (aqua) archa (ciſta) chara (la-
mentatio) chiulla (pera) chlaka (querela) chripha (prae-
ſepe) dinpa (furtum) drawa (minae) êa, êwa (lex)
eiſca (poſtulatio) êra (honor) ërda (terra) hanſa (cohors)
harta (durities) hëlfa (auxilium) hella (inſeri) hilta
(pugna) hiza (aeſtus) hlancha (lumbus) hriwa (poeni-
tentia) hunda (captura) huîla (mora) îla (feſtinatio)
këpa (donum) kërta (virga) couma (coena) cruopa
(fovea) lapa (refectio) aleipa (reliquiae) lìp-leita (victus)
lèta (doctrina) ki-louba (fides) luoka (ſpelunca) ki-
mabha rei conditio) mëlda (delatio) minna (amor)
mieta (munus) molta (terra) mûra (murus) ki-nâda
(gratia) nara (victus) pâka (contentio) pëta (preces)
pita (exſpectatio) pîna (cruciatus) phorta (porta) prawa
(ſupercilium) puoƷa (ſatisfactio) quâla (nex) rahha (res)
râhha (vindicta) rawa (quies) reda (ratio) reiſa (iter)
rîha (muſculus tibiarum, gl. jun. 227.) ruaba (nume-
rus) ſaka (narratio) ſèla (anima) ſippa (pax) ſîta (latus)
ſcama (pudor) ſciura (horreum) ſcôƷa (finus) ſcuola
(ſchola) ſmërza (dolor) ſprâhha (lingua) ſtimna (vox)
ſtulla (momentum) ſtunta (hora) ſtrâƷa (via) ſuona
(judicium) ſunta (peccatum) teila (diviſio) toufa (baptis-
mus) trencha (aquare) triwa (fides) tuâla (mora) unda
(fluctus) valka (occaſio) vâra (dolus) vaƷa (ſarcinula)
vîra (celebratio) volma (manus) vrâka (quaeſtio) vruma
(commodum) vuora (paſtus) ki-wâda (ſpiritus gl. monſ.
390.) wampa (venter) wara (cura) warta (ſpecula) weida
<TEI>
  <text>
    <body>
      <div n="1">
        <div n="2">
          <div n="3">
            <div n="4">
              <list>
                <pb facs="#f0643" n="617"/>
                <fw place="top" type="header">II. <hi rendition="#i">alth. &#x017F;ub&#x017F;t. &#x017F;tarkes femin. er&#x017F;te decl.</hi></fw><lb/>
                <item><hi rendition="#i">&#x03B2;</hi>) die weichere mundart bei I. O. T. bildet den &#x017F;g. wie<lb/>
K. führt aber auch im nom. acc. pl. -â &#x017F;tatt ô, de-<lb/>
cliniert al&#x017F;o: gëba, gëbâ, gëbu, gëba; gëbâ, gëbônô,<lb/>
gëbôm (-ôn) gëbâ. Die&#x017F;e weiterführung des â i&#x017F;t fol-<lb/>
gerichtig, aber nicht durchgreifend, weil im gen, und<lb/>
dat. pl. noch das alte ô beharrt.</item><lb/>
                <item><hi rendition="#i">&#x03B3;</hi>) N macht den &#x017F;ing. ganz nach dem paradigma, hat<lb/>
aber â &#x017F;tatt ô im nom. acc. pl., &#x017F;olglich: këba, këbô,<lb/>
këba; këbâ, këbôn (&#x017F;t. këbônô) këbôn (&#x017F;t. -ôm).</item>
              </list><lb/>
              <p>Vergleicht man die&#x017F;e viererlei wei&#x017F;en miteinander,<lb/>
&#x017F;o &#x017F;cheint das aufge&#x017F;tellte paradigma, welches die mei-<lb/>
&#x017F;ten ô enthält, abge&#x017F;ehn vom dat. &#x017F;g. (der zum goth. <hi rendition="#i">ai</hi><lb/>
nicht &#x017F;timmt) hi&#x017F;tori&#x017F;ch die getreu&#x017F;te. Unleugbar hinge-<lb/>
gen treten die einzelnen ca&#x017F;us individuell ge&#x017F;chieden in<lb/>
der wei&#x017F;e <hi rendition="#i">&#x03B1;</hi>. am be&#x017F;ten vor. Die beiden letztern &#x017F;chwä-<lb/>
chen die&#x017F;e individualität wieder und jede anders.</p><lb/>
              <p>In die&#x017F;e decl. gehören nun</p><lb/>
              <list>
                <item>1) einfache wörter: aha (aqua) archa (ci&#x017F;ta) chara (la-<lb/>
mentatio) chiulla (pera) chlaka (querela) chripha (prae-<lb/>
&#x017F;epe) dinpa (furtum) drawa (minae) êa, êwa (lex)<lb/>
ei&#x017F;ca (po&#x017F;tulatio) êra (honor) ërda (terra) han&#x017F;a (cohors)<lb/>
harta (durities) hëlfa (auxilium) hella (in&#x017F;eri) hilta<lb/>
(pugna) hiza (ae&#x017F;tus) hlancha (lumbus) hriwa (poeni-<lb/>
tentia) hunda (captura) huîla (mora) îla (fe&#x017F;tinatio)<lb/>
këpa (donum) kërta (virga) couma (coena) cruopa<lb/>
(fovea) lapa (refectio) aleipa (reliquiae) lìp-leita (victus)<lb/>
lèta (doctrina) ki-louba (fides) luoka (&#x017F;pelunca) ki-<lb/>
mabha rei conditio) mëlda (delatio) minna (amor)<lb/>
mieta (munus) molta (terra) mûra (murus) ki-nâda<lb/>
(gratia) nara (victus) pâka (contentio) pëta (preces)<lb/>
pita (ex&#x017F;pectatio) pîna (cruciatus) phorta (porta) prawa<lb/>
(&#x017F;upercilium) puo&#x01B7;a (&#x017F;atisfactio) quâla (nex) rahha (res)<lb/>
râhha (vindicta) rawa (quies) reda (ratio) rei&#x017F;a (iter)<lb/>
rîha (mu&#x017F;culus tibiarum, gl. jun. 227.) ruaba (nume-<lb/>
rus) &#x017F;aka (narratio) &#x017F;èla (anima) &#x017F;ippa (pax) &#x017F;îta (latus)<lb/>
&#x017F;cama (pudor) &#x017F;ciura (horreum) &#x017F;&#x01B7;a (finus) &#x017F;cuola<lb/>
(&#x017F;chola) &#x017F;mërza (dolor) &#x017F;prâhha (lingua) &#x017F;timna (vox)<lb/>
&#x017F;tulla (momentum) &#x017F;tunta (hora) &#x017F;trâ&#x01B7;a (via) &#x017F;uona<lb/>
(judicium) &#x017F;unta (peccatum) teila (divi&#x017F;io) toufa (baptis-<lb/>
mus) trencha (aquare) triwa (fides) tuâla (mora) unda<lb/>
(fluctus) valka (occa&#x017F;io) vâra (dolus) va&#x01B7;a (&#x017F;arcinula)<lb/>
vîra (celebratio) volma (manus) vrâka (quae&#x017F;tio) vruma<lb/>
(commodum) vuora (pa&#x017F;tus) ki-wâda (&#x017F;piritus gl. mon&#x017F;.<lb/>
390.) wampa (venter) wara (cura) warta (&#x017F;pecula) weida<lb/></item>
              </list>
            </div>
          </div>
        </div>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>
[617/0643] II. alth. ſubſt. ſtarkes femin. erſte decl. β) die weichere mundart bei I. O. T. bildet den ſg. wie K. führt aber auch im nom. acc. pl. -â ſtatt ô, de- cliniert alſo: gëba, gëbâ, gëbu, gëba; gëbâ, gëbônô, gëbôm (-ôn) gëbâ. Dieſe weiterführung des â iſt fol- gerichtig, aber nicht durchgreifend, weil im gen, und dat. pl. noch das alte ô beharrt. γ) N macht den ſing. ganz nach dem paradigma, hat aber â ſtatt ô im nom. acc. pl., ſolglich: këba, këbô, këba; këbâ, këbôn (ſt. këbônô) këbôn (ſt. -ôm). Vergleicht man dieſe viererlei weiſen miteinander, ſo ſcheint das aufgeſtellte paradigma, welches die mei- ſten ô enthält, abgeſehn vom dat. ſg. (der zum goth. ai nicht ſtimmt) hiſtoriſch die getreuſte. Unleugbar hinge- gen treten die einzelnen caſus individuell geſchieden in der weiſe α. am beſten vor. Die beiden letztern ſchwä- chen dieſe individualität wieder und jede anders. In dieſe decl. gehören nun 1) einfache wörter: aha (aqua) archa (ciſta) chara (la- mentatio) chiulla (pera) chlaka (querela) chripha (prae- ſepe) dinpa (furtum) drawa (minae) êa, êwa (lex) eiſca (poſtulatio) êra (honor) ërda (terra) hanſa (cohors) harta (durities) hëlfa (auxilium) hella (inſeri) hilta (pugna) hiza (aeſtus) hlancha (lumbus) hriwa (poeni- tentia) hunda (captura) huîla (mora) îla (feſtinatio) këpa (donum) kërta (virga) couma (coena) cruopa (fovea) lapa (refectio) aleipa (reliquiae) lìp-leita (victus) lèta (doctrina) ki-louba (fides) luoka (ſpelunca) ki- mabha rei conditio) mëlda (delatio) minna (amor) mieta (munus) molta (terra) mûra (murus) ki-nâda (gratia) nara (victus) pâka (contentio) pëta (preces) pita (exſpectatio) pîna (cruciatus) phorta (porta) prawa (ſupercilium) puoƷa (ſatisfactio) quâla (nex) rahha (res) râhha (vindicta) rawa (quies) reda (ratio) reiſa (iter) rîha (muſculus tibiarum, gl. jun. 227.) ruaba (nume- rus) ſaka (narratio) ſèla (anima) ſippa (pax) ſîta (latus) ſcama (pudor) ſciura (horreum) ſcôƷa (finus) ſcuola (ſchola) ſmërza (dolor) ſprâhha (lingua) ſtimna (vox) ſtulla (momentum) ſtunta (hora) ſtrâƷa (via) ſuona (judicium) ſunta (peccatum) teila (diviſio) toufa (baptis- mus) trencha (aquare) triwa (fides) tuâla (mora) unda (fluctus) valka (occaſio) vâra (dolus) vaƷa (ſarcinula) vîra (celebratio) volma (manus) vrâka (quaeſtio) vruma (commodum) vuora (paſtus) ki-wâda (ſpiritus gl. monſ. 390.) wampa (venter) wara (cura) warta (ſpecula) weida

Informationen zum Werk

Download dieses Werks

XML (TEI P5) · HTML · Text
TCF (text annotation layer)

Metadaten zum Werk

TEI-Header · CMDI · Dublin Core

Ansichten dieser Seite

Language Resource Switchboard?

Feedback

Sie haben einen Fehler gefunden? Dann können Sie diesen über unsere Qualitätssicherungsplattform DTAQ melden.

Kommentar zur DTA-Ausgabe

Dieses Werk wurde gemäß den DTA-Transkriptionsrichtlinien im Double-Keying-Verfahren von Nicht-Muttersprachlern erfasst und in XML/TEI P5 nach DTA-Basisformat kodiert.




Ansicht auf Standard zurückstellen

URL zu diesem Werk: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822
URL zu dieser Seite: https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822/643
Zitationshilfe: Grimm, Jacob: Deutsche Grammatik. Bd. 1. Göttingen, 1822, S. 617. In: Deutsches Textarchiv <https://www.deutschestextarchiv.de/grimm_grammatik01_1822/643>, abgerufen am 02.05.2024.